İXLAR ƏMƏLLƏRİN QƏBUL OLUNMASI ÜÇÜN ŞƏRTDİR
2024-06-04 23:53:04
Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim
Məvzu: İxlas əməllərin qəbul edilməsi üçün şərtdir.
Əməlləri dəyərli edən ən mühüm əxlaqi əmrlərdən biri də ixlas və səmimiyyətlə əməl etməkdir. Dini mənbələrdə ixlas açar sözü ilə qeyd olunur. Quranda da deyilir ki, əgər insan öz əməlinin və rəftarının Allah rəngində olmasını istəyirsə, xeyirli işində səmimi olmalıdır. İslam baxımından əməlin ölçüsü ixlasdır. Uca Allah dində, imanda və saleh əməllərdə “ixlas”ı Vəhy kəlamında (Qurani-Kərim) dəfələrlə dəqiqləşdirmiş və vurğulamışdır. İxlas bəndəlik ruhudur və ixlas olmadan ibadətin heç bir mənası yoxdur; Və İmam Sadiq (ə) təfsirinə görə, o buyurur: “Niyyət əməldən üstündür və bilin ki, niyyət əməlin həqiqətidir”. Amma pak olmaq və bütün əməllərimizi Allahın rizası əsasında qurmaq üçün aşağıdakı məqamlara diqqət yetirin.
1. Birinci mətləb budur ki, bütün işlərdə ixlaslı və Allahın rizası ilə görmək asan iş deyil. Əgər insan bütün əməllərinin Allah üçün olduğu bir ixlas mərhələsinə çatmaq istəyirsə, bu, çox çətindir. Və mükəmməllikçi olmamaq və tam səmimiyyət və ya ümidsizliklə nəticələnməmək üçün diqqətli olmalısınız. Əksinə, bu yolda əməllərdə ixlas əldə edə bilən hər bir miqdar xeyirli və dəyərlidir. Siz məşq etməlisiniz, çünki özünü inkişaf etdirmək və özünü məhdudlaşdırmaq fiziki məşq kimidir. Necə ki, bədən tərbiyəsində aşağı səviyyədən başlayıb çempion səviyyəsinə çatmaq üçün tədricən yüksəlmək lazımdır, ruhun saflaşmasında da aşağı səviyyədən başlayıb, getdikcə yüksəlmək lazımdır və nə qədər əldə edilirsə, dəyərlidir. Kamillik pillələrinə çatanlar bu məqama əzab-əziyyət və əziyyət çəkmədən çatmamış, illərlə zəhmət çəkib nəfslə mübarizə aparmış və Rəbbi razı salmaq üçün niyyətlərini saflaşdırmağa, vəzifələrini yerinə yetirməyə çalışmışlar.
2. Amma Allahın işlərində Allahın razılığı üçün “İnsan” surəsinin giriş ayələrində Əhli-beytin səmimi işindən bəhs edir. Bu ayələrdən istifadə olunur ki, bəhs etdiyimiz ayələrdə üç əsas amil Allahın rizasını qazanmaq üçün vacibdir. “Yeməklərini yoxsullara, yetimlərə və əsirlərə lazım (və ehtiyacları olduğu halda) verirlər! (Və deyirlər): “Biz sizi Allah rizası üçün yedizdiririk və sizdən heç bir mükafat və təşəkkür istəmirik!” Əgər işin Allah rizası üçün olmasını istəyirsinizsə, bu ayələrdə üç mühüm məqam var.
Birincisi, bunu Allahın rizası üçün etməliyik; Yəni, ilk növbədə deməliyik ki, mən sənin razılığın üçün çalışıram, ya Allah; Bu, bir şeyi etməzdən əvvəl düşünmək deməkdir.
İkinci məqam isə Allahdan qeyrisinin cəza və mükafatına tələb və iradənin olmamasıdır. Bu niyyət ixlasın dərəcəsini və Allahın rizasını artırır. Başqalarından mükafat almaq iradəsi və niyyəti olmayan səmimi iş daha yüksəkdir. Bu bir az daha çətindir. Mümkündür ki, insan “Allahım, sənin razılığın üçün çalışıram” desin, ancaq Allahdan başqasından da nəysə istəyə bilər.
Səmimi olmağı və Allah rizası üçün iş görməyi çətinləşdirən üçüncü məqam isə onun təşəkkür etməyə belə istəyinin olmamasıdır. Bu, ikinci addımdan daha çətindir. Bəzən insan sözdə və niyyətdə deyir ki, Allahım, sənin razılığın üçün çalışıram, niyyət və istəyində yalnız Allahdan savab istəyir, amma qarşısındakından həmd və təşəkkür etməsini gözdəyir. Bu ayədə buyurulur ki, Əhli-beyt etdikləri xidmətə görə qarşısındakından təşəkkür etməyi belə istəməyiblər. Bu məqam hədislərdə də qeyd olunur və Allahın rizasının meyarı sayılır. İmam Sadiq (ə) buyurur: “Xalis əməl odur ki, Allahdan başqa heç kimin sənə təşəkkür etməsini istəməyəsən”. Bu üç mərhələ qəlbimizi və ağlımızı səmimiyyətə necə hazırlayacağımız baxımından əhəmiyyətlidir.
Təbii ki, ixlasın başqa bir mərhələsi da var ki, onu daha da çətinləşdirir. Quranda deyilir ki, səmimi olmaq üçün mənəvi məsələlərdə belə başqalarından üstün olmaq iradəsi olmamalıdır. “(Bəli), biz sizin bu son yurdunuzu (yalnız) yer üzündə hökmranlıq və fitnə-fəsad axtarmaq ixtiyarları olmayanlar üçün etdik və yaxşı aqibət müttəqilər üçündür”. Bəziləri Allah rizası üçün çalışır, başqalarından mükafat və ya minnətdarlıq da istəmirlər, amma Allahdan kəramət, bəsirət və s... istəyirlər. Bu insanlar da yer üzündə üstünlük, mənəvi üstünlük axtardıqları üçün tam və mükəmməl ixlasa malik deyillər.
3. Bunları bilməklə belə çıxır ki, tam ixlası əldə etmək çox çətindir. Ancaq ilk addım belə insanın ixlası olmasına işarədir. Yəni, ilk növbədə, Allahın rizası üçün bir şey söyləməli və ya niyyət etməliyik və üçüncü və dördüncü mərhələ olmasada belə, mükafatlandırmaq və təşəkkür etmək istəyini yavaş-yavaş aradan qaldırmalıyıq.
4. Zehni və qəlb hazırlığından sonra təcrübədə məşqlər etməliyik. Allahın razılığına əməl etmək üçün təsirli olan tövsiyələrdən biri də əməllərin mühasibəsi üsuludur. İnsan hədəfinə çatmaq üçün hesab və kitab əhli olmalıdır. “Hər gün öz əməllərinin hesabını aparmayan və etdiklərini mühasibə etməyən bizdən deyil; Əgər yaxşı bir iş görübsə, Allahdan daha çoxunu istəməli, pis bir iş görmüşsə, bağışlanma və tövbə etməlidir.” Yəni, əgər kimsə İmamların (ə) dost və qohumları arasında olmaq istəyirsə və şiədirsə, gərək hər gün etdiklərinin mühasibəsini edən şəxs olmalıdır. Bu üsul İlahi riza və ixlasla məşğul olmaqda çox təsirlidir.
Nəfsin hesablanması o deməkdir ki, insan öz əməllərinin hesab və kitabını etsin. Günahları və gündəlik ibadətləri hesablayın. Görsün, onda riya, şirk, Allahdan qeyrisinə diqqət var, ya yox? İnsan gərək hər bir qüdrətini və əzalarının etdiyi əməlləri mühasibə etməlidir. Bu gün o xeyir iş görüb ya şər? Hesablama zamanı meditasiya edin. Meditasiya Uca Allahın qarşısında olduğunu bilmək deməkdir. Özünü Uca Allahın hüzurunda görməli və ibadətin şərtlərini yerinə yetirməyə çalışmalıdır.
5. Hesablama və meditasiya ilə yanaşı, başqa praktik həllər də var. Onlardan biri də ilahi övliyalarla, alimlərlə, sadiq və səmimi dostlarla əlaqə saxlamaqdır. Təbii ki, bu insanlarrın yanına nə qədər çox gəlib-gedəsən, oturub-qalxarsa, onun mühütü bir o qədər parlaq və mənəvi olar. Digər bir məqam isə məscid, Əhli-beyt (ə) hərəmləri kimi mənəvi və nurani yerlərə gedib-gəlməkdir.
6. Son nöqtə əməldəndan sonra ixlasın qayğısına qalmaqdır. Bəzi şeylər əməldən sonra xalis əməlimizin yox olmasına səbəb olur. Məsələn, təşviq və tərif almaq üçün yaxşı işləri başqalarının qulağına çatdırmaq, yaxud söyüş söymək, insanları incitmək insanın yaxşı əməllərini batil edir. Quranda da bu məqam qeyd olunur. “Ey iman gətirənlər! ehsanlarınızı lənət və söyüşlə puç etməyin!” Ona görə də Allahın rizasını qazanmaq üçün ixlaslı əməldən sonra onun qayğısına qalmalıyıq və diqqətli olaq ki, yaxşı və ixlaslı əməllərimizi günah, incitmə, riya və bu kimi şeylərlə batil etməməyək.
Nəticə:
Bütün qeyd etdiyimiz məsələlərdən məlum oldu ki, İxlas və Allahın rizasını nəzərə almaq ən mühüm əxlaqi təlimlərdən və Uca Allahın əmrindəndir. Fikir və qəlb mərhələsində ixlas və Allahın rizasını əldə etmək üçün savab niyyəti olmadan və insanlardən təşəkkür almaq niyyəti olmadan bütün işləri Allah rizası üçün etmək lazımdır və insanlardan, hətta mənəvi cəhətdən də üstün olmaq niyyətində olmamalıyıq. Praktikada meditasiya və əməllərin mühasibəsi metodu bizə əməllərmizdə ixlası tətbiq etməyə kömək edir; Mənəvi və səmimi dostlar və mənəvi məkanlarla gediş-gəliş də təsirlidir. Çalışmalıyıq ki, əməldən sonra da onu günah, nifaq, şayiə və ya bu kimi şeylərlə batil etməməyək.
Vəssəlamu ələykum Rəhmətullahi və Bərəkatuh.
Ustad Hacı Elşən Badkubei
- Namaz Vaxtları
- Namazın Təqibatı
- Dualar və əməllər
- İslam Təqvimi
Tarix: 24/04/2025
SÜBH AZANI 4:53
GÜN ÇIXMA 6:24
ZÖHÜR AZANI 12:44
GÜN BATMA 19:5
MƏĞRİB AZANI 19:26
GECƏ YARISI 23:59
İnteraktiv Quran
Quranı dinlə
Günün əməlləri
Hazırlayan: U. H. E. Badkubei
Abunə ol
Daima yenilənən dini məqalələrdən xəbərdar ol.
Facebook səhifəmiz