ZUHURUN ƏLAMƏTLƏRİ
2024-06-11 23:41:02
Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim
Məvzu: Zuhurun əlamətləri:
Məsumların (s.ə) hədislərində bəzi hadisələr zühur əlamətləri kimi qeyd edilmişdir. O cümlədən Bəni Abbasın sapması və onların hökumətinin parçalanması, Səlib yürüşləri, Konstantinopolun müsəlmanlar tərəfindən fəthi, Xorasandan qara bayraqlıların gəlişi, Məğribin Misirdə qiyamı və Fatimi hökumətinin qurulması, Türklərin Mesopotamiya bölgəsinə gəlişi, Romalıların Ramleh və Şam bölgəsinə gəlişi, Ərəb ölkələrinin zalım güclərin (müstəmləkəçilik) buxovlarından qurtuluşu, Dəclə çayı yüksələrək Kufə küçələrinə axması, Bağdadla Qarax arasında Dəclə üzərində körpünün bağlanması, Şərqlə Qərb arasında ixtilafların başlanması və çoxlu müharibə və qan tökülməsi, Sufianinin, Yəmənin, Dəccalın gəlməsi, Asimanın fəryad, Zəkiyyənin öldürülməsi, Zülmün qlobal yayılması, Qumda dini elmlərin yayılması və digər ölkələrdə nəşri və...
Amma bu məsələlərdən hansının qəti, hansının qeyri-qəti olduğunu həm də hansının baş verdiyini və gələcəkdə hansının olacağını və baş verənlər isə hədislərdə qeyd olunanlardır ya yox mühakimə etmək mümkün deyil.
Bu məsələlərə aydınlıq gətirmək üçün bəzi şeyləri aşağıdakı kimi izah etmək lazımdır.
1- Zuhurun zamanının qeyri-müəyyənliyi: Əgər zühur əlamətlərindən danışırıqsa, bu o demək deyil ki, biz Mehdinin (ə.s) zühur vaxtını bu şəkildə müəyyən edirik. Bəzi məsələlərə görə, Həzrətin zühur vaxtı müəyyən edilməyib. Həzrətin zühur vaxtını Allahdan başqa heç kim bilmir. İmamlardan (ə) dəfələrlə Qaimin zühur vaxtı barədə soruşdular, lakin onlar bunu dəqiqləşdirməyi qadağan etdilər və zühur vaxtını Allahın müstəsna mülkü olan Qiyamət günü elmi kimi tanıtdılar.
Bu barədə Şeyx Tusi deyir: Mehdinin (ə.f) zühur vaxtı bizə açıq-aydın bəlli olmasa da, Allah onun zuhuruna icazə verənə qədər o, bizim gözümüzdən gizlidir.
Buna görə də zühur əlamətləri yalnız zühur vaxtının yaxınlaşmasını bildirir. Bundan artığını gözləməyin. İndi əgər Həzrətin zühur vaxtı müəyyən edilmiş bir rəvayət varsa, onu əsaslandırmaq və ya kənara qoymaq lazımdır.
2- Zühur əlamətlərinin mənası: Zühur əlamətlərinin mənası o deyil ki, hər birinin reallaşması ilə Həzrətin zühuru baş verəcək. Daha doğrusu, məsumların xəbərdarlığı əsasında Həzrət Mehdi (ə.s)-ın zühurundan əvvəl və ya astanasında baş verəcək hadisələr nəzərdə tutulur və onların hər birinin həyata keçməsi, Həzrətin zühurunun yaxınlaşması üçün bir vədidir. Elə bir şəkildə ki, bütün bu hadisələrin baş verməsi ilə və zuhurun son əlamətlərindən sonra, Həzrət zuhur edəcəkdir.
3- Zuhurun əlamətlərinin növləri: Məsumların (ə) rəvayətlərinə nəzər salmaqla zühur əlamətlərini aşağıdakı kimi bölmək və təsnif etmək olar:
a) Müəyyən və qeyri-müəyyən əlamətlər: İşarələrdə zühurun qaçılmaz əlamətləri kimi bəzi rəqəmlər açıq-aydın qeyd edilir. Bu o deməkdir ki, onlar heç bir şərt olmadan mütləq gerçəkləşəcəklər və Həzrətin zühuru onların zahiri ilə bağlıdır. Lakin qeyri-müəyyən əlamətlər şərtləndirilən əlamətlərdir ki, onlar yerinə yetirilərsə, əlamət sayılır.
b) Normal və anormal əlamətlər: Yaranma əlamətlərinin bəziləri Abbasi hökumətinin tənəzzülü kimi təbii və normal, lakin bəziləri Səmavi fəryad və günəşin qərbdən çıxması kimi qeyri-təbii və qeyri-adi, şəkildə həyata keçirilir. Bu qrup rəvayətlər xüsusi bir şəkildə təfsir edilməlidir. Çünki onların baş verməsi adətən mümkün deyil. Bunlar ya möcüzələr çərçivəsinə salınıb əsaslandırılmalı, ya da zahiri mənasından əl çəkib ironik və məcazi hesab edilməlidir.
c) Zuhura muttəsil və qeyri-muttəsil olan nişanələr: Hədislərdə zühurun bir sıra əlamətləri elə təsvir edilmişdir ki, Həzrətin zühuru ilə aralarında heç bir məsafə yoxdur. Daha doğrusu, onlar zuhurun vaxtına bağlıdırlar. Sufiani və Yamaninin zuhur etməsi kimi. Bunlar Həzrətin zuhuru ilə əlaqəli əlamətlərdir. Amma əlamətlərin çoxu fərqli bir şəkildədir ki, onların həyata keçməsi ilə Mehdinin zühur vaxtı arasında uzun bir məsafə ola bilər. Məsələn, rəvayətlərdə deyilir: Həzrətin zuhurunun işarələrdən biri də Xorasandan qara bayraqlıların zuhur etməsidir. İndi bunu Əbu Müslim Xorasani və Cəmqan Qara Ordusunun zuhuru kimi şərh etsək, bu əlamətlə Mehdinin zühuru arasında uzun bir boşluq var.
4- Zuhur əlamətlərinin sayı: Zuhur əlamətlərinin sayı ilə bağlı dəqiq və aydın cavab yoxdur. Şeyx Mofid kimi böyük alimlərdən bəziləri “Qiyamül-Qaimin əlamətləri” bəhsində məsumlardan (s) gələn xəbərlərə və rəvayətlərə istinad edərək əllidən artıq əlaməti qeyd etmişlər. Əllamə Məclisi kimi bəziləri daha böyük rəqəmi qeyd etmişlər.
Sünni alimləri öz kitablarında başqa məsələlərə də toxunmuşlar. Bu əsərlərə, işarələrə, rəvayətlərə diqqət yetirdikdə anlayırıq ki: İşarələrin bəziləri ancaq zühur, bəziləri isə qiyamətin zühur və bərqərar olması əlamətləridir. Bəziləri ümumi, bəziləri isə kiçik məsələlərlə aitdir. Bəzilərində sənəd problemi var, bəzilərində isə yox. Bəzilərində məna problemi var, bəzilərində isə yox. Buna görə də ortaya çıxma əlamətlərinin sayı barədə qəti danışmaq mümkün deyil.
5- Zühur əlamətləri ilə qiyamətin bərqərar olması arasında qarışıqlıq: Bəzi rəvayət mənbələrində Dəccalın zühuru və günəşin qərbdən çıxması kimi əlamətlərdən bəziləri Qiyamətin gəlişi və qiyamətin şərtləri arasında olsa da, bəzi başqa əlamətlər Mehdinin (ə.s.) zuhurunun əlamətləri arasında görünür. Bəzi rəvayətlərdə bu iki əlamət kateqoriyası arasında yer dəyişikliyi olmuşdur. Çox güman ki, bəzi rəvayət mənbələrində qeyd olunan qeyri-adi əlamətlərin bəziləri Həzrətin (s) zuhurunun əlamətləri deyil, Qiyamətin əlamətləri olsun. Çünki belə məsələlər Qiyamətin şərtlərinə daha uyğundur.
6- Qaim və Mehdi Movud arasında qarışıqlıq: Hədislərdə bəzən Mehdidən, bəzən də Qaimdən bəhs edilir, Qaim kəlməsinin işlədildiyi halların hamısını Vəd edilmiş Mehdiyə aid etmək mümkün deyil. Çünki bu qaim sözü bütün imamlara (ə) aiddir. Rəvayətdə deyilir ki, hamımız Allahın hökmü ilə bir-birimizin ardınca qiyam edirik. Qaim sözü Qeyri-imamlara da şamil edilir, çünki Qaim qiyam edən deməkdir. İnqilab edib insanları zülmə qarşı çağıran hər kəs Qaimdir. İmam Əli (ə) gələcəkdə baş verən hadisələr haqqında xütbəsində buyurur: O zaman ki, Qaim Xorasanda qiyam edər, qiyamlarımızdan biri Gilanda qiyam edər və.... Bu hədisləri Mehdinin (ə.s) qiyamına aid etmək olmaz.
7-Fərəclə Mehdinin (ə) zühuru arasındakı qarışıqlıq: Mehdinin (ə) zühuru Peyğəmbər Əhli-beyti və şiələr üçün fərəc olsa da, həzrət Mehdinin zühuru üçün hər yerdə fərəc sözünü işlətmək olmaz. Təəssüf ki, bəzən belə çaşqınlıqlara rast gəlinir. Məsumların Əməvi və Abbasi rejimlərinin hadisələri və onların necə yıxılacağı və onlara qarşı formalaşacaq hərəkatlarla bağlı kehanetləri bəzən fərəc əlaməti olaraq adlandırılır ki, bu da Mehdinin (ə.s) zühur əlamətləri demək deyil, Fərəcin hərfi mənasını ifadə edə bilər; Yəni şiələrin işində fərəcin olmasıdır.
8- Saxta və təhrif ehtimalı: Məhdəviyyətin müzakirəsinin əhəmiyyəti, xüsusilə onun bir tərəfdən siyasi yükündən faydalanması, digər tərəfdən də müsəlmanların gələcək hadisələrin necə olacağına və zühur əlamətlərinin ortaya çıxmasına olan sıx marağı, Məhdəviyyət və Onun zühur əlamətləri sahəsində hədisləri təhrif etmələrinə səbəb olmuşdur. Zühur əlamətləri rəvayətlərində diqqət yetirsək bu ifadə təsdiqlənir, çünki zühur əlamətləri sahəsində mövcud olan bir çox rəvayətlər dəlil baxımından zəif və mübahisəlidir və onların mənası da problemlidir.
Deyilənlərdən belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, Mehdinin (ə.s) zühur əlamətləri kontekstində və həqiqətən onlardan hansının meydana gəldiyinə dair qəti bir hökm deyə bilmərik.
Vəssəlamu ələykum Rəhmətullahi və Bərəkatuh.
Ustad Hacı Elşən Badkubei
- Namaz Vaxtları
- Namazın Təqibatı
- Dualar və əməllər
- İslam Təqvimi
Tarix: 19/03/2025
SÜBH AZANI 6:20
GÜN ÇIXMA 7:52
ZÖHÜR AZANI 12:45
GÜN BATMA 17:56
MƏĞRİB AZANI 18:17
GECƏ YARISI 0:8
İnteraktiv Quran
Quranı dinlə
Günün əməlləri
Hazırlayan: U. H. E. Badkubei
Abunə ol
Daima yenilənən dini məqalələrdən xəbərdar ol.
Facebook səhifəmiz