13 SƏFƏR (Həkəməyn hadisəsi)
2022-09-09 21:37:02

 

Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim

 

SİFFEYN DÖYÜŞÜNDƏKİ HƏKƏMƏYN HADİSƏSİ

 

Həkəmiyyət Safin döyüşü ilə bağlı tarixi hadisədir. Bu hadisədə Kufə ordusunun (İmam Əlinin ordusu) nümayəndəsi və komandanı Əbu Musa Əşəri ilə Suriya ordusunun (Müaviyənin ordusu) komandanı Əmr As müsəlmanlar arasında yaranmış ixtilafı həll etmək üçün bir-birləri ilə müzakirələr apardılar. , və onların nəzəri Qurana uyğun olması qərara alındı. Əmirəl-möminin ordusuna qarşı hakimlik tələbi Əmr əl-As və Müaviyənin hiyləsi ilə və onların ordusu dağıldıqdan sonra qaldırıldı. İmam Əli (ə) isə əvvəldən bunun əleyhinə idi. Suriya ordusunun nümayəndəsi Əmr As onunla bağladığı şəxsi və gizli razılaşmanın əksinə olaraq Əbu Musa Əşərini aldatmağa müvəffəq oldu. Müaviyəni haqq sahibi kimi təqdim edin. Arbitraj işi nəticəsiz qaldı və arbitrajın yeganə nəticəsi Şam Ordusunun qaçılmaz məğlubiyyətdən azad edilməsi oldu.

 

Safin döyüşü hicri 37-ci ildə İmam Əli (ə) ilə Müaviyə arasında baş verdi. İki dəstə arasında bir neçə gün davam edən şiddətli döyüşlərdən sonra Müaviyənin qoşunlarının məğlubiyyəti çox yaxın idi. Çözüm üçün Müaviyə Əmr bin Asa müraciət etdi. Əmrin təklifi və Müaviyənin göstərişi ilə şamlılar Quranı nizələrinə taxıb, ey İraq xalqı! Aramızdakı hökmdar Allahın kitabıdır. Həmçinin Suriya əsgərləri qışqırdı: Ey ərəblər! Arvad-qızlarınızı fikirləşin, məhv olsanız, sabah kim romalılara, türklərə, farslara qarşı döyüşəcək?!

 

Əmr Asın təşkil etdiyi hiylə və Quranların nizələrin başına getməsi ilə İmam Əlinin (ə) ordusu arasında parçalanma yarandı ki, düşmən Quranın ixtiyarını qəbul edib və bizim onunla vuruşmağa haqqımız yoxdur dedilər. İmam (ə) bu sözlə qəti şəkildə müxalif oldu və bildirdi ki, bu hiylədən başqa bir şey deyil; Amma Əşəs bin Qeys və qəbiləsi də daxil olmaqla İmamın qoşunlarının məcburiyyəti ilə Əmirəlmöminin (ə) Müaviyəyə məktub göndərərək bildirdi ki, biz bilirik ki, siz Quran əhlindən deyilsiniz. İmam (ə), Quranın həkəmiyyətini qəbul etdi.

 

13-cü əsr yazıçısı Kundozi “Yənəbi əl-Moudah” kitabında nəql edir; Müaviyənin ordusu Quranın həkəmiyyətindən razı qaldıqlarını bəhanə edərək Safin döyüşündə nizə ilə Quranı aparanda; İmam Əli (ə) buyurur: Mən Qurani-Kəriməm; Mən Quranın danışan diliyam.

 

Suriya xalqı Əmr bin Ası arbitrajda öz nümayəndəsi seçdi. İmam Əlinin (ə) qoşunları arasında İraqlıları təmsil etmək üçün mübahisə yarandı. Əşəs və sonradan Mərqin qrupuna qoşulan bir sıra başqaları Əbu Musa Əşərini təklif etdilər. Amma İmam Əli (ə) İbn Abbası və ya Malik Əştəri təklif etdi; Əştərin müharibəyə inandığını və İbn Abbasın da inanmaması bəhanəsi ilə Əşəs və onun yoldaşları qəbul etmədilər; Çünki Əmr bin As Muzəri qəbiləsindəndir, ona görə də qarşı tərəf yəmənli olmalıdır.

 

Müaviyə iki ordunun nümayəndələrini arbitrajda təyin etdikdən sonra Əmr ibn As, Əbul Əlaur Səlmi və bir neçə nəfəri İmam Əlinin (ə) yanına göndərdi ki, danışıqlar aparmaq və arbitraj şərtlərini müəyyən etsin. Və bu insanlar İmam Əli (ə) və onun səhabələri ilə bu sülh müqaviləsinin məzmunu barədə danışıqlar apardılar. Yəqubinin rəvayətinə görə, sülh müqaviləsini yazarkən İmam Əliyə (ə) “Əmirul-möminin” titulu verilməsi ilə bağlı iki ordunun nümayəndələri arasında mübahisə yarandıqda, həmin məktubda bu ləqəbi silmək istəyənlərdən biri də Əşəs idi və Məlik Əştər ona kəskin etiraz etdi. Arbitraj tarixi də Ramazan ayının sonuna (yəni səkkiz ay sonra) təxirə salındı ​​və onun yeri olaraq Duma Əl-Cəndal şəhəri müəyyən edildi.

 

Bu sülh müqaviləsinin məzmunu aşağıdakı kimi idi:

 

1. Hər iki qrup Quranın arbitrajına razıdırlar və mübahisəli hallarda ona istinad edirlər.

 

2. İmam Əli (ə) və tərəfdarları Əbu Musa Əşərini nəzarətçi və hakim, Müaviyə və tərəfdarları isə Əmr Ası seçdilər.

 

3. Quranın hökmü bəzi hallarda işə yaramasa, sünnəyə və Peyğəmbərə (s) müraciət edərlər.

 

4. Onlar nifaq salmaz və şıltaqlığa uymazlar.

 

5. Hər iki hakimin canı, var-dövləti, namusu haqqını aşmadıqca hörmət edilir.

 

6. Əgər iki hakimdən biri vəzifəsini yerinə yetirməmiş vəfat edərsə, o dəstənin imamı onun yerinə ədalətli bir hakim seçər.

 

7. Əgər liderlərdən biri hökmdən əvvəl vəfat edərsə, onun ardıcılları onun yerinə birini seçə bilərlər.

 

8. Əgər hakimlər öz öhdəliyini yerinə yetirməzlərsə, millətin onların hakimliyini bəyənməmək hüququ var.

 

9. Arbitraj müqaviləsi yazıldığı andan müddəti bitənə qədər insanların canı, malı, namusu təhlükəsizdir.

 

10. Sülh dövrünün sonuna qədər silahlar yerə qoyulmalı və yollar təhlükəsiz olmalıdır.

 

11. Hər iki hakimin İraq və Suriya arasında bir yerdə qalması lazımdır və orada istədiklərindən başqa heç kim olmamalıdır.

 

12. Əgər hər iki hakim Allahın kitabı və Peyğəmbərin (s) sünnəsinə əsasən hakimlik etməsələr, müsəlmanlar döyüşlərini davam etdirəcəklər və tərəflər arasında heç bir öhdəlik yoxdur.

 

Bəzi tədqiqatçılar bu fikirdədirlər ki, Duma Əl-Cəndəldə hakimlərin müzakirəsinə çıxarılan məsələ Osmanın öldürülüb-öldürülməməsi olub.

 

İmam Əli (ə) dörd yüz nəfəri Şərih ibn Haninin başçılığı ilə Əbu Musa Əşərinin həkəmiyyəti üçün göndərdi və Abdullah ibn Abbası də camaatına imam təyin etdi. Bundan əlavə, Əbu Musaya Müaviyənin mahiyyəti haqqında məlumat vermiş və ona çoxlu nəsihətlər vermişdir.

 

Şəreh Qazi Əbu Musanı ağılsızlığı barədə xəbərdar edənlərdən biri idi. O, Əbu Musanı xəbərdar etdi ki, əgər danışıqların nəticəsi Əlinin (ə) xilafəti olsa, Şamilər əmin-amanlıqda olacaqlar; Amma danışıqların nəticəsi Müaviyənin İraq üzərində hökmranlığı olsa, İraq xalqı onun zülmündən amanda olmayacaqlar. Şərih dedi: Ey Əbu Musa, onlar səninlə ən pis rəqiblə qarşılaşdırdılar. İraqı alçaltma və məhv etmə. Onlara haqq verib, onların tərəfini tutma. Əmrin səni aldatmasına imkan vermə. Onun zəkanın heyran qaldığı müxtəlif hiylələri var və hamısını zinətləndirib, portretlərlə bəzəyib. Əhnəf bin Qeys də Əbu Musanın əlindən tutub ona dedi: “Ey Əbu Musa, bu işin əhəmiyyətini öyrən və bil ki, bunun nəticəsi var və əgər İraqı məhv etsən, artıq İraq olmayacaq”. O, Əbu Musaya təklif etdi ki, heç bir işdə liderlik etməsin, hətta salamlaşmaq və əl sıxmaq belə.

 

Əbu Musa Əşəri arbitrajın nəticəsini verdi ki, hər iki hökmdar, yəni Müaviyə və Əli (ə) xilafətdən uzaqlaşdırılmalı və onların heç biri hökmdar olmamalıdır. Əmr As da bunu yəqin ki, qəbul etmişdi, lakin düşündüyü planı həyata keçirmək üçün Əbu Musanı aldadaraq nəticəni elan etmək üçün onu özündən qabağa verdi. İbn Abbas nəticəni ilk olaraq Əmr əl-Asa elan etmək üçün çox çalışdı; Amma Əbu Musa İbn Abbasın xəbərdarlığına əhəmiyyət verməyərək ona dedi: Əmrlə mən razılaşdıq.

 

Əbu Musa minbərin üstünə çıxıb dedi: Ey insanlar! Müsəlmanların özlərini rahat hiss etmələri və aralarında parçalanmamaq üçün Əmr Asla mən razılaşdıq ki, Əli və Müaviyəni xilafətdən uzaqlaşdıraq ki, müsəlmanlar özləri bir şura qursunlar və onlara layiq olan birini seçsinlər. Ona görə də mən - Hicaz və İraq xalqı adından üzüyümü əlimdən çıxardığım kimi Əlini xilafətdən də uzaqlaşdırıram.

 

Sonra minbərdən endi və Əmr As minbərin başına çıxıb elan etdi: Əbu Musanın dediyini eşitdiniz. Əlini işdən çıxarmaqda onun yeganə haqqı var idi və mən də bu məsələdə onu təsdiq edirəm; Amma üzüyü barmağıma saldığım kimi xilafəti Müaviyəyə tapşırıram; Çünki o, bu vəzifəyə layiq olmaqla yanaşı, Osmanın qanının mühafizəçisidir. Burada məclis qarışdı. Əbu Musa Əmr Asın hiyləsinə qəzəbləndi və ona dedi: Ey yaramaz hiyləgər! Döyülsə də, buraxılsa da hürən it kimisən. Əmr As cavab verdi: “Sən bir ovuc kitab daşıyan uzunqulağa bənzəyirsən.

 

Quran və Peyğəmbərin (s) sünnəsindən danışmadan arbitraj məsələsi Suriya ilə İraq arasında başqa bir mübahisəyə səbəb oldu. Və Şamilər üçün arbitrajın ən mühüm nəticəsi o oldu ki, onlar Müaviyəni arbitraj işindən sonra Əmirəl-möminin adını verdilər.

 

Ustad Hacı Elşən Badkubei

İnteraktiv Quran
Quranı dinlə
Məscidlərin Ünvanları
Regiona görə axtar
daxil ol >
Günün əməlləri
Ustad Hacı Eışən Badkubei
Abunə ol
Daima yenilənən dini məqalələrdən xəbərdar ol.