23-Cəmadiüs-Sani-1446 / 25-12-2024
Rəhman və Rəhim olan Allahın adı ilə.
Mövzu: DİNİ TƏQVİM (23-Cəmadiüs-Sani-1446 / 25-Dekabr-2024)
Hicri təqvimi ilə bu gün (25-Dekabr-2024-cü il) Cəmadiüs-Sani ayının iyirmi üçüncü və hicri-qəməri təqvimi ilə bu gün ilin 171-cü günüdür.
Günün ən mühüm hadisələri:
1-Həzrət Yəqub Peyğəmbərin (s) dünyaya gəlməsi.
Həzrət İbrahimin (ə) İsmayıl və İshaq adlı iki oğlu var idi. İsmayıl İshaqdan 5 yaş böyük idi və Həcərdən doğulmuşdur. Amma İshaq Suriyada İbrahim peyğəmbərin (ə) rəsmi ailəsi olan Saradan və bibisi qızından dünyaya gəlmişdir. Həzrət İbrahimin (ə) vəsiyyətinə əsasən, İshaq Bətuil ibn Nəhurun qızı Rəfqəni özünə həyat yoldaşı seçdi. Uca Allah ona Eys və Yəqub (qardaşı Eysdən sonra dünyaya gəldiyi üçün adını Yəqub qoydular) adlı iki oğul bəxş etdi, hər ikisi bir ana bətnində birlikdə dünyaya gəldilər.
Yaqub (ə) dayısı qızını özünə həyat yoldaşı seçdi, ondan yeddi uşaq dünyaya gəldi. Həzrət Yaqub (ə) 147 illik ömründən sonra Misirdə vəfat etdi.
O, Həzrət Yusifə vəsiyyət etmişdi ki, onun cənazəsini Fələstin torpağında İshaq və İbrahimin qəbirləri yanında dəfn etsin. Həmin yer indi İbrahim Xəlil şəhəri kimi tanınır.
2- Ömər bin Əl-Xəttabın xilafətinin başlanğıcı (hicri 13).
Əbu Həfs, Ömər bin Xəttab bin Nafil Ədəvi, anasının adı Həntəmə bint Haşim bin Muğirə Məxzumi idi. Ammul-Fil ilinin 13-cü ilində Məkkədə anadan olmuşdur. Və İslamın zühurundan sonra Məhəmməd Peyğəmbərə (s), digər Məkkəlilər kimi, bu yeni dinə düşmənçilik etdi. Onun İslamla düşmənçılıyi bu şəkildə idi ki, hətta bacısı Fatimə binti Xəttab və onun əri Səid ibn Zeydin İslamı qəbul etməsinə görə onlarla mübahisə edib onları vuruşdu və bacısının başına elə bir zərbə endirdi ki, onun başı yarıldı.
Amma Peyğəmbər (s) Mədinəyə hicrət etməzdən bir müddət əvvəl o da müsəlman olub Mədinəyə hicrət etdi. Həzrət Peyğəmbərin (s) vəfatından sonra Peyğəmbərin (s) pak cənazəsini öz evində qoyub, dövrün xəlifəsi təyin etmək üçün Səqifə Bəni Səidəyə tələsən insanlardandır. Ömər Əbu Bəkrə beyətin əsas ünsürlərindən biri idi. Və bu yolla çox israr etdi və nəhayət, məcburiyyət və istəksizliklə camaatdan beyət aldı. Və bu yolla o, Həzrət Peyğəmbərin (s) bir hədisdə bildirdiyi kimi, bir çox cinayətləri etdi.
Əbu Bəkrin xilafəti dövründə zahirən müsəlmanların xəlifəsi olsa da, daxilən Ömər bin Xəttab hakimiyyətin hərtərəfli hakimi idi.
Yaqub tarixində belə deyilir: Əbu Bəkr ibn Əbi Qahafə ölümünə əmin olduqdan sonra Osman ibn Əffanı çağırdı və ona Ömər ibn Xəttabın canişinini bu cümlə ilə yazmağı əmr etdi: “Mərhəmətli və Rəhmli Allahın adı ilə Allah Rəsulunun canişini Əbu Bəkrin möminlərə və müsəlmanlara verdiyi vəd budur: Əssəlamu aleykum. Allaha həmd edirəm, amma bundan sonra Ömər ibn Xəttabı sizin üzərinizə təyin etdim, qulaq asın və mən sizə heç bir məsləhət vermirəm. Vəssəlam.”
Deyilənə görə, Əbu Bəkr Ömər bin Xəttabı təyin etməzdən əvvəl Təlhə bin Ubeydullah, Osman bin Əffan və Əbdürrəhman bin Ovf kimi məşhur səhabələrdən bəziləri ilə məsləhətləşmişdir. Amma görünən odur ki, onun və Ömər ibn Xəttab arasında əvvəldən bu qarşılıqlı öhdəlik var idi və onlar buna əsaslanaraq hərəkət etdilər. Hər halda, Əbu Bəkrin ölümündan, sonra Ömər ibn Xəttab onun cənazə namaz qıldı və məğrib və işa namazları arasında Peyğəmbərin (s) qəbrinin yanında dəfn edildi.
Ertəsi gün Ömər ibn Xəttab məscidə getdi və camaatın qarşısında Allah Rəsulunun (s) minbərində dayandı və Əbu Bəkrin oturduğu yerdən bir addım aşağı oturaraq Əbu Bəkrin ölümü ilə bağlı başsağlığı verdi. Sonra məclisdə olan insanlara dedi: Uca Allah məni sizinlə, siz isə mənimlə qoydu və dostumdan (Əbu Bəkrdən) sonra məni sizin aranızda qoydu. Sonra camaat üçün başqa çıxışlar etdi və xalqdan beyət aldı.
Onun xilafətə təyin edilməsi və xalqdan beyət alması Peyğəmbərin (s) iradəsinə və müsəlmanların sərbəst seçim etməkdə adi və qəbul olunmuş üsuluna zidd olsa da, müsəlmanlar ona beyət etmək məcburiyyətində qaldılar.
Xilafəti qurduqdan sonra Ömər bin Xəttab ilk əməli hərəkətində Xalid bin Vəlidi Suriyadakı müsəlman ordusunun komandanlığından azad etdi və onun yerinə Əbu Ubeydə Cərrahı təyin etdi.
Həmçinin, müsəlmanlar arasında xəzinənin bölüşdürülməsində Peyğəmbərin (s) və hətta Əbi Bəkrin bərabərliyə əsaslanan üsulunu dəyişmiş və xüsusi bir şəkildə bəzilərini digərlərindən üstün tutmuş və onlar üçün daha böyük pay müəyyən etmişdir.
On il yarımlıq hakimiyyətindən sonra Firuz Əbulului İrani tərəfindən öldürüldü.
3- Abbasi sərkərdələrindən “Tahir Zül-Yəminin” öldürülməsi (hicri 207).
Tahir bin Hossein Zul-Yəminin Harun və Məmun Abbasinin məşhur sərkərdələrindan biridir. O, Məmunun adından Əmin Abbasinin sərkərdəsi Əli bin İsaya qarşı çıxdı və onu məğlub etdi və Bağdadı fəth etdi. O vaxtdan Məmunun xüsusi adamlarından sayıldı və Məmun Bağdada gedəndə Xorasan hakimi olur.
Məmunun xilafətinin sonunda Tahir müstəqillik iddiasında idi və bir gün cümə xütbəsində xəlifənin adını çıxartdı. Mamun bilirdi ki, bir gün Tahir bunu edəcək. Uzun müddət əvvəl ona Məmum üçün casus olan bir qul verdi. Və Tahir cümə namazı xütbəsindən xəlifənin adını çıxaran kimi ona, Tahiri öldürmək vəzifəsi vardı. Tahirin öldürülməsindən sonra Tahirin oğlu Təlhə Xorasan hakimi oldu.
4- Mohaqeq Hali kimi tanınan "Şeyx Əbul Qasim Cəfər bin Həsən Hali"nin vəfatı (hicri 676).
Mohaqeq Hali kimi tanınan Şeyx Nəcmuddin Cəfər bin Əl-Həsən bin Yəhya bin Səid Həzli Hali hicri 602-ci ildə tarixi Halla şəhərində anadan olub. Uşaqlıqdan dövrünün ümumi elmlərinin əsaslarını öyrənməyə başladı. O, ana dili olan ərəb ədəbiyyatını yaxşı öyrənmişdi. O, riyaziyyatı, məntiqi və ilahiyyatı lazımi dərəcədə öyrənmiş və zəngin zəkasına görə bütün bu elmlərdə tam bilik əldə etmişdir.
Daha sonra atası Həsən bin Yəhyanın yanında fiqh və əsasları öyrənmiş və İbn Nəma və İbn İdris Hillinin tələbəsi Seyid Fəxar Musəvi kimi məşhur Hillə fəqihlərinin hüzurundan bəhrələnmişdir. O, həm də İbn Zəhra və İbn İdris Hillinin tələbəsidir və Əllamə Halinin müəllimi olmuşdur.
Muhəqqiq Hilli, zəngin istedadının və tərəddüd düşüncəsinin və nəzəriyyəsinin genişliyinin kölgəsində şiə fiqhinin əsaslarını və ictihad məktəbinin əsaslarını möhkəmləndirdi. O, fiqh elminin əsasını möhkəm mülahizə əsasında qurmuş, araşdırmalarında başqalarının fikrinə diqqət yetirmiş, onun bölümlərini inkişaf etdirməyə çalışmışdır. Onun mövqeyi elədir ki, fiqhdə heç kəs ondan qabaq hesab olunmur.
Böyük filosof və riyaziyyatçı Xacə Nəsirəddin Tusi onunla Hillədə görüşmüş və onun fiqh dərsində iştirak etmişdir. Muhəqqiqin kitabları, xüsusən də “Şəraye” kitabı tələbələr üçün dərslikdir. Bir çox fəqihlər onun kitablarını vəsf etmiş və ya onlara hədislər yazmışlar.
Muhəqqiq Hillinin faydalandığı müəllimlər arasında: atası Şəmsəddin Həsən Hilli, Seyid Məcudəddin Əli bin Həsən Ərizi, Əbu Həmid Nəcm əl-İslam Məhəmməd Hilli, İbn Nəmə Hilli, Məhəmməd bin Cəfər Hilli, Seyid Əbu Əli , Fəxar bin Məad Musəvi və Tacuddin Həsən bin Əli bin Dərbi.
Muhəqqiq Hilli şiəlik səmasında parlaq bir ulduz kimi parlayan tələbələr yetişdirmişdir ki, onlar: Onların arasında Əllamə Hilli, “Rical” kitabının müəllifi İbn Davud Hilli, İbn Rəbib Hilli, Seyid Əbdül Kərim bin Əhməd bin Taus, Əbu Cəfər, Məhəmməd bin Əli Kəşfi və Əllamə Hillinin oğlu Şeyx Məhəmməd Hilli vardır.
Nəhayət, Muhəqqiq Hilli hicri 676-cı ildə 74 yaşında vəfat etdi. Həmin alicənab şəxsin pak bədəni Əmirəl-Möminin (ə) yanında dəfn edildi.
5- Fəqih Fərzanə Ayətullah Molla Həbibullah Kaşaninin vəfatı (hicri 1340).
“Ayətullah Molla Həbibullah Şərif Kaşani” (hicri 1340-1262) 14-cü qəməri əsrdə böyük şiə səlahiyyətli və müctəhidlərindən və Mirzə Əbülqasım Kələntərinin tələbələrindən biridir. Molla Həbibullah İslam elmlərinin fiqh, əsaslar, ədəbiyyat, əxlaq, təfsir, hədis, kəlam və mistisizm kimi müxtəlif sahələrində mühüm əsərləri olmuşdur. O, araşdırma, yazmaq və öyrətməklə yanaşı, həlledici siyasi səhnələrdə olmağı da unutmamış, məşrutə hərəkatında fəal rol oynamışdır.
Ayətullah Şərif Kaşani təqribən 80 illik mübarək ömür və 70 ildən artıq araşdırma, yazı, tədris və hidayətdən sonra 1340-cı ilində Kaşan şəhərində vəfat etdi. Onun müqəddəs cənazəsi Kaşandakı “Dəşt Əfruz” qəbiristanlığında dəfn edilib.
6- Ayətullah “Syed Haşim Nəcəfabadi Mir Damadinin vəfatı (hicri 1380).
Ayətullah Mirdamadi Nəcəfabadi (1303 - 1380 hicri), 14-cü qəməri əsrdə din alimi, fəqih və şiə təfsirçisi olmuş, Mirzə Məhəmməd Təqi Şirazi və Seyid Əhməd Kərbəlayinin tələbələrindən olmuşdur. O, elmi və mistik mövqeyi ilə yanaşı, Məşhədin siyasi və ictimai inkişaflarında, o cümlədən Göhərşad məscidinin qiyamında fəal iştirak etmişdir. “Xəlsa əl-bəyan fi təfsir əl-Quran” onun mühüm əsərlərindən biridir.
Nəcəfabadi mərhum Seyid Haşim Mirdamadi bir ömürlük mübarizə və xidmətdən sonra 1380-ci ilin 23-cü Cəmadiüs-Sani gecəsi vəfat etdi və cənazəsi Darüs-Salam, Rəzəvi ziyarətgahında dəfn edildi.
7- Ayətullah Şeyx Mörtəza Haeri Yəzdinin vəfatı (hicri 1406).
Şeyx Mortaza Haeri Yəzdi (hicri 1334-1406) XV əsrdə mücahid şiə fəqih və alimlərindən olan Şeyx Əbdülkərim Haerinin oğludur. O, Qum şəhərində Ələvi Əmanət Fondunun təsisçisi olub.
Mərhum Ayətullah Hacı Ağa Mörtəza Haeri İslam dininin dirçəldilməsi və yüksək rütbəli tələbələrin yetişdirilməsi yolunda bir ömür səy göstərdikdən sonra ürək xəstəliyindən əziyyət çəkir və bu, onun müəllimlik fəaliyyətində fasiləyə səbəb olur. Xüsusən də ömrünün son aylarında çətinliklə dərs dediyi, lakin dərsin qayğı və diqqəti, əhəmiyyəti onun üçün o qədər çox idi ki, xəstə olsa da, dərsi dayandırmağa imkan vermirdi.
Nəhayət, 1406-cı qəməri ili Cəmadiüs-Sani ayının 24-nə keçən gecə onun pak ruhu ali səltənətə qovuşdu. Ayətullah Hacı Seyid Məhəmməd Rza Qolpayqani mərhumun pak bədəni üzərində cənazə namazı qıldıqdan sonra Həzrəti Məsumənin (s) müqəddəs hərəminə apararaq möhtərəm atasının ayaqları önündə dəfn edldi.
8- Möhtərəm alim Ayətullah Qulamhüseyn Cəfəri Həmdaninin vəfatı (hicri 1416).
Şeyx Qulamhüseyn Cəfəri Həmdani hicri 1324-cü ildə Həmədan kəndlərindən birində anadan olmuşdur. On üç yaşında dini elmləri öyrənmək üçün Həmədan şəhərinə, beş ildən sonra Quma köçdü və 21 yaşında təhsilini başa çatdırmaq üçün Nəcəf şəhərinə getdi. Nəcəfdə böyük alimlərin: Seyid Əbülhəsən İsfahani, Mirzayi Nayini, Ağa Ziyauddin İraqi, Şeyx Məhəmmədhüseyn İsfahani və Mirzə Əbülhəsən Meşkini hüzurunda diz çökdü və onların elmi mənbəyindən bəhrələnmişdir. O, fəlsəfə və hikməti eyni vaxtda öyrənmiş, sonralar özünü müəllimliyə həsr etmişdir.
O, Nəcəfdə 22 il qaldıqdan sonra ölkəsinə gələrək camaata rəhbərlik, təlim, təbliğ və insanlara hidayət verməklə məşğul olur. Bu mücahid alim İslam hərəkatının tərəqqisində fəal iştirak etmiş, tağut əleyhinə çıxışlarına görə dəfələrlə zindan və sürgünlərə məruz qalmışdır.
Nəhayət, o həqiqi din bəndəsi uzun sürən xəstəlikdən sonra hicri 1416-cı ildə 90 yaşında dünyasını dəyişdi və möhtəşəm dəfn mərasimindən sonra Qum şəhərinin Şeyxan qəbiristanlığında dəfn edildi.
Hicri 1346-cı il Xəttat, rəssam Seyid Morteza Nəjomi Müctəhidin anadan olması.
Ən çox sənət əsərləri ilə məşhur olan şiə müctəhidi Seyid Morteza Nəcumi, xəttatlıqda, xüsusən də Suls yazısında mahir idi. Kirmanşah və Nəcəfdə seminariya oxuyub. O, Mirzə Məhəmməd Baqir Zəncani, Seyid Əbdül Əli Səbzevari, Seyid Möhsün Hakim, Seyid Mahmud Hüseyni Şahrudi, Mirzə Əli Fəlsafi və atasından seminariya dərsləri alıb.
O, təfsir, fiqh və fiqh prinsiplərində bədii və elmi əsərlər qoyub getmişdir. Munise Can; Yunus surəsinin təfsiri, Nəsim İman; Möminun surəsinin təfsiri, Şamim Kənan; Yusif surəsinin təfsiri, Mənzil Məqsud; Hud surəsinin təfsiri, Ayət Sübhani; “Raad” surəsinin təfsiri onun əsərlərindəndir.
Seyid Morteza Nujumi 81 yaşında vəfat edib. Kirmanşahda 3 günlük ictimai matəm elan edilib. Bəzi alimlər və rəsmilər onun vəfatı ilə bağlı başsağlığı veriblər. Onun məzarı Kirmanşahın Ferdous bağında yerləşir.
Vəssəlamu ələykum rəhmətullahi və bərəkatuh. Ğfərəllahu li və ləkum İnşallah.
Hazırlayan: Ustad Hacı Elşən Badkubei
- Namaz Vaxtları
- Namazın Təqibatı
- Dualar və əməllər
- İslam Təqvimi
Tarix: 19/01/2025
SÜBH AZANI 6:27
GÜN ÇIXMA 8:1
ZÖHÜR AZANI 12:50
GÜN BATMA 17:40
MƏĞRİB AZANI 18:1
GECƏ YARISI 0:3
İnteraktiv Quran
Quranı dinlə
Günün əməlləri
Hazırlayan: U. H. E. Badkubei
Abunə ol
Daima yenilənən dini məqalələrdən xəbərdar ol.
Facebook səhifəmiz