MƏHƏRRƏM AYININ 1-Cİ GÜNÜNÜN HADİSƏLƏRİ
2024-07-06 11:46:58

 

Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim

 

 

Mövzu: Məhərrəmul-Həram ayının 1-ci gününün hadisələri.

 

Məhərrəm ayı on iki qəməri ayının birinci ayıdır və cahililər dövründə və həmçinin İslamda müharibənin qadağan edildiyi haram aylardan biridir. Məhərrəm ayında bir çox hadisələr baş verib ki, onlardan bəziləri aşağıda qeyd olunub:

 

• Hicri ilin əvvəli.

Hicri təqvimi müsəlmanlar ilə yanaşı bir çox İslam ölkələrində dini təqvim kimi istifadə edilən ayın fırlanmasına əsaslanan təqvimdir. Bu təqvim həcc, orucu, haram ayların müəyyən edilməsi, Əhli-beytin (ə.s) mövludu və şəhadət günləri kimi bir çox İslam ayinlərində istifadə olunur.

 

• Həzrət İdrisin (ə) səmaya yüksəlməsi.

Hz. İdris (ə) Hz. Nuhdan (ə) əvvəlki İlahi peyğəmbərlərdən birinin adıdır. Bəziləri ayələrə və rəvayətlərə əsaslanaraq Allah-Təala onu səmanın bəzi mərtəbələrinə qaldırdığını deyirlər.

Allah tərəfindən bir mələk Hz. İdrisin (ə) yanına gəlib onu əməllərinin Allah yanında qəbul olması ilə müjdələdi. Hz. İdris (ə) çox sevindi və Allaha şükür etdi. Sonra əbədi yaşamaq və Allaha şükür etmək arzusunda oldu. Mələk ondan soruşdu: "Nə istəyirsən?" Hz. İdris (ə) dedi: “Həyatda qalmaq və Allaha şükür etməkdən başqa bir istəyim yoxdur. Çünki bu müddət ərzində əməllərimin qəbul olması üçün dua edirdim və qəbul olundu, indi isə dualarımın qəbul olunması üçün Allaha şükür etmək istəyirəm və bu şükürün həmişəlik olaraq davam etməyini istəyirəm”. Mələk qanadlarını açıb Hz. İdrisi (ə) götürüb göylərə apardı. Hal-hazırda Hz. İdris (ə) sağdır və Allaha şükür etməklə məşğuldur.

Bəzi rəvayətlərə görə, Hz. İdris (ə) bir müddət səmalarda qaldıqdan sonra Hz. Əzrayıl (ə) onun ruhunu dördüncü və beşinci səmalar arasında alıb.

Bu haqda İmam Sadiq (ə) buyurur: Mələklərdən biri Allahın qəzəbinə düçar oldu. Allah onun qanadlarını sındırıb və onu bir adaya atdı. Hz. İdris (ə) peyğəmbər olana qədər orada uzun illər əzab içində qaldı. Hz. İdris (ə) peyğəmbərlik məqamına çatan kimi yanına gəlib dedi: “Ey Allahın Peyğəmbəri! Dua et ki, Allah məndən razı olsun, qanadımı və tüklərimi sağlam etsin”. Hz. İdris (ə) onun üçün dua etdi, sağaldı və göylərə yüksəlmək qərarına gəldi, lakin getməzdən əvvəl Hz. İdrisin (ə) yanına gəldi və ona təşəkkür etdi və dedi: "Ehtiyacın varmı ki, sənin xeyirxahlığını ödəmək istəyirəm?" Hz. İdris (ə) dedi: “Bəli, istərdim ki, məni göylərə qaldırasan, Hz. Əzrayılla (ə) görüşüm, onunla dost olum, çünki onu xatırlamaq həyatımı acılaşdırıb.”

Həmin mələk Hz. İdrisi (ə) qanadına alıb dördüncü səmaya çatana qədər onu göylərə qaldırdı və orada Hz. Əzrayılın (ə) təəccüblə başını tərpətdiyini gördü. Hz. İdris (ə) Hz. Əzrayıllə (ə) salamlaşaraq dedi ki, niyə başını tərpətdirsən? Hz. Əzrail (ə) dedi: “Uca Allah mənə dördüncü ilə beşinci səma arasında sənin canını almağı əmr etdi. Mən Allaha dedim: Dördüncü ilə üçüncü səma arasında beş yüz il, üçüncü ilə ikinci səma arasında isə o qədər məsafə olduğu halda belə bir şey necə ola bilər? (Və mən indi taxt-tacın kölgəsindəyəm və yerlə böyük məsafəm var və İdris də yerdədir, o, bu qədər yolu necə qət edib dördüncü asimanın zirvəsinə çatacaq!!). Sonra Hz. Əzrayıl (ə) Hz. İdrisin (ə) ruhunu orada aldı.

 

• 1 Aammul-Fil. Əbrəhənin Məkkəyə hücumu.

Ərəb mənbələrinin xəbərinə görə, Əbrəhə Səniada Qulləis adlı möhtəşəm və bənzərsiz kilsə tikdirib və onu ərəblərin ziyarətgahına çevirmək istəyib. Buna görə ərəblər qəzəbləndilər və Bəni-Fuqəim qadınlarından biri Qulləsi murdarladı. Bundan ötəri Əbrəhə qəzəbləndi və Kəbəni yıxmaq qəsdi ilə bir filin başçılıq etdiyi ordu ilə Məkkəyə tərəf hərəkət etdi. Və yolda ona qarşı qalxan müxtəlif tayfaları darmadağın etdi. Və Məkkəyə çatdıqda Bəkr və Hazil qəbilələrindən olan Hunath və Xuvildrusa Kəbəni dağıtmaqdan çəkinmək şərti ilə Təhamənin malının üçdə birini ona təklif etdilər. Lakin Əbrəhə qəbul etmədi. Sonra Əbdül-Mütəllib camaatı şəhəri boşaltmağa və dağlara sığınmağa çağırdı və özünü Kəbənin halqasından yuydu dua etməyə başladı. Sonra da dağa tərəf getdi. Sonra Allah Sacildən daş yağdıraraq Əbrəhənin ordusunu məhv etdi və Əbrəhə uğursuz şəkildə Yəmənə qayıtdı.

 

• 7 Bəsət. Əbi Talibin bölgəsində Hz. Peyğəmbərin (s) mühasirəsi.

Şəb Əbi Talib və ya Şəb Bəni Haşim, yaxud Şəb Əli İbn Əbi Talib və Şəb Əbi Yusuf, Məkkədə yerləşən və Bəni Haşim ailəsinin nəzarəti altında olan bölgələrdən birdir. Və bəzi tarixi hadisələr bu ərazi ilə bağlıdır, ən mühüm hadisə Allah Rəsulunun (s) ailəsi ilə birlikdə digər Qureyş ailələrinin nəzarəti altında üç il ərzində mühasirədə qalmasıdır.

Bu bölgə Kəbənin şərqində, Əbu Qabis dağı ilə İbn Amir bölgəsi  arasında yerləşirdi. Və həmin bölgə ilə Kəbə arasında olan məsafə iki yüz-üç yüz metrə yaxın idi. Hazırda Şab Əbi Talib məhəlləsinin yalnız bir hissəsi qalıb ki, bu da dağın başında yerləşən Suqul-Ləyl adlanan bir ərazidir.

Qüreyş, Bəni-Haşımın Hz. Peyğəmbəri (s) dəstəyini dayandırıb onu Qüreyşin ixtiyarına buraxmaq üçün Şab Əbi Talibdə onları iqtisadi və sosial cəhətdən mühasirəyə aldı və bir müqavilə yazdı və Qureyşin bir çox ağsaqqalı imzaladılar. Bu mühasirə hicri 7-ci ildə başlamış və üç il davam etmiş və nəhayət, əksər tarixçilərin yazılarına görə, müqavilənin termitlər tərəfindən dağıdılması səbəbindən qüsurlu bir mühasirə olmuşdur və sona çatmışdır.

 

• 4 q. Əbu Sələmə bin Əbdül Əsədin səriyyəsinin yaranması.

“Səriyyə” dedikdə Allah Rəsulunun (s) əmri ilə Peyğəmbər (s) onların yanında olmadan bir vəzifə yerinə yetirmək üçün bir yerə göndərilmiş bir qrup əsgər nəzərdə tutulur. Əbi Sələmə səriyyəsi hicrətin üçüncü ilinin Məhərrəm ayının ilk günündə baş verdi. Bu qurupda Peyğəmbər (s) Əbu Sələməni Təyy ölkəsinə göndərdi. Bu dəstə nəticəsində müsəlmanlara çoxlu qənimətlər verilməsi ilə yanaşı, Bəni Əsəd müşriklərinin Mədinəyə və İslama yönəldiyi təhlükə dəf edildi.

 

• 4 q. Zatur-Riqqa döyüşünun başlanması.

“Zatur-Riqqə” döyüşü hicrətinin beşinci ili və qırx yeddinci ayında Peyğəmbərin (s) münaqişəsiz döyüşlərindən biri idi. Bu döyüş Məhərrəm ayında on beş gün davam etdi. Zatur-Riqqənın döyüşü qara, ağ və qırmızı zirvələri olan bir dağın yanında yerləşən Zatul-Riqqə dağının adını daşıyır.

 

• 9 hicri Hz. Peyğəmbərin (s) zəkat yığmaq əmrinin verildiyi gün.

Zəkat ayəsi və onun müsəlmanlardan toplanmasının vacibliyi Peyğəmbəri-Əkrəmə (s) nazil olduqdan sonra, müsəlmanların mallarından “zəkat” və “sədəqə” şəklində vergilərin toplanmasını əmr etdi. Müsəlmanlardan yığılan bu zəkat və sədəqə, İslam hökuməti və fəqirlərin ruzisini təmin etmək, qulları azad etmək, yolda qalanlarınehtiyaclarını təmin etmək, müflis olmuş borclulara kömək etmək, düşmənlərin qəlbini ələ almaq və bu kimi hallarda xərclənməsini əmr etdi.

Bu məqsədlə hicri 9-cu ilin Məhərrəm ayının birinci günü bu iş üçün məmurlar seçdi və onları xüsusi tövsiyələrlə İslam hökumətinin müxtəlif bölgələrinə göndərdi.

Bəzi müsəlmanlar Allah Rəsulunun (sallallahu aleyhi və səlləm) risalətini alan kimi mallarının zəkatını dövlət məmurlarına verdilər, bəziləri isə dünya sərvətinə həris olduqlarına və ya İslamı tam dərk etmədikləri üçün zəkat verməkdən imtina etdilər. Və hətta Bəni-Təmim qəbiləsi kimi bəzi qəbilələr də İslam hökumətinin məmurları ilə vuruşdular.

Hər halda, Allah Rəsulu zəkat və sədəqə mədəniyyətini İslamda və müsəlmanlar arasında populyarlaşdırmağa müvəffəq oldu və hər kəsi onun nemətlərindən bəhrələndirdi.

 

• Hicri 14. Suriyada Marc Suffər hadisəsi.

Əbu Bəkr bin Əbi Qahafə Peyğəmbərin (s) vəfatından sonra mürtədlərin qiyamını yatırdıqdan sonra Mədinə, Məkkə, Taif və digər Nəcd və Hicaz bölgələrindən böyük bir müsəlman ordusu hazırlayıb Suriyaya döyüşə göndərdi. Və üç sərkərdəyə üç bayraq verdi və onları orduya komandan təyin etdi. Bu üç bayraqdar Xalid bin Səid bin As, Şurəhbil bin Həsəna və Əmr bin Asdır. O, Əmirliyin ümumi komandanlığını Əbu Ubeydə Cərrahın, ondan sonra isə Yezid bin Əbi Süfyanın ixtiyarına verdi. Həmçinin İraqda yaşayan Xalid bin Muğirəni Suriyadakı müsəlman döyüşçülərə kömək etmək üçün göndərir, bəzən də əsgərləri gücləndirmək üçün İslam bölgələrindən bir neçə nəfəri Suriyaya göndərirdi.

Nəhayət, Suriyanın müxtəlif bölgələrində müsəlmanlarla romalılar arasında döyüş başladı və uzun müddət davam etdi və hər iki tərəfdən saysız-hesabsız ölü, yaralı və əsir götürüldü. Amma bu döyüşlərin çoxunda qələbə müsəlman ordusu ilə oldu və Suriya şəhərləri bir-birinin ardınca müsəlmanlar tərəfindən fəth olundu.

“Futuhul-Bəldan” kitabında qeyd olunan rəvayətlərə görə, “Mərc Suffər” döyüşü hicri 14-cü ilin Məhərrəm ayında başlamışdır. Həmin dövürlərdə Əbu Bəkr ölmüşdü və xilafət Ömər İbn Xəttabın əlinə keçmişdi. Müsəlmanlar və xristianlar arasında ən böyük qarşıdurmalardan biri olan bu döyüş Şamın fəthindən əvvəl və məşhur “Əcnadin” döyüşündən iyirmi gün sonra baş vermişdi.

Bu döyüşdə çoxlu sayda müsəlman və xristian həlak olmuş, çoxlu döyüşçü yaralanmış və şikəst qalmış, döyüşdə ölən və yaralananların qanı çayın suyuna rəng qatmışdı. 4000-dən çox müsəlman yaralandı, lakin düşmənin itkiləri müsəlmanlarınkindən qat-qat çox idi. Bu səbəbdən də romalılar məğlubiyyətə uğrayaraq bütün rüsvayçılıqla Şama və Qüdsə doğru geri çəkildilər və müsəlmanlara daha böyük tərəqqi və fəthlər ümidi verdilər.

Bu döyüşdə həlak olanlar arasında Xalid bin Səid bin As da var idi və onun boynunda Səmsəm qılıncı taxılımışdı. Həmin döyüşdə hərbçi olmuş, daha sonra Əbu Ubeydə Cərrah və onun qardaşı Yezid bin Əbi Süfyanın ölümündən sonra Suriyada ən yüksək məqama çatan Müaviyə bin Əbi Süfyan şərəf qazanmaq üçün Səmsam qılıncını ələ keçirdi. Lakin bir müddət sonra Səid bin As bin Səid Səmsəm qılıncı üstündə Müaviyə ilə mübahisə etdi və Osman bin Əffana şikayətləndi. Osman Səidin lehinə hökm etdi və Səid Səmsəm qılıncını Müaviyədən aldı.

Bu qılınc Əməvi və Abbasi xəlifələrinin tarixində əldən-ələ keçdi, nəhayət Vatiq Abbasiyə çatdı və onun əmri ilə cilalandı, lakin cilalandıqdan sonra o qılınc formasını itirdi.

 

• Hicri 20. Əmr bin As tərəfindən Misirin fəthi.

Ömər Əmr bin Asın təklifi ilə onu Misiri fəth etmək üçün göndərdi və Zübeyr ibn Avamı da onunla göndərdi. Əmr Misirə çatdıqda, Muququs bir neçə nəfəri onlarla üz-üzə danışmağa göndərdi. Onların arasında kiçik dartışma baş verdi. Əmr onlara xəbər göndərdi ki, biz danışaq və sizin üçün hüccəti tamamlayaq. Sonra nə istəyirsiniz edin. Əvvəlcə onları İslam dininə dəvət etdi, lakin onlar qəbul etmədilər və müharibəyə başladılar və müsəlmanlara müqavimət göstərə bilmədiklərinə görə sülhə razı oldular və Əmr özü ilə onlar arasında sülh müqaviləsi bağladı: Canları, dinləri, mülkləri və kilsələri və xaçları, düzənlikləri və dənizləri bu işlərin heç birinə qarışmayacaqlar və təhlükəsizdirlər. Onlara cizyə və Misir xalqının qəbul etdiyi digər şərtlər qoyuldu və sonda Əmr dedi: Allahın və Peyğəmbərin (s)  əhd və öhdəliyi, xəlifənin və möminlərin öhdəliyi bu məktubun zaminidir. Bu məktubun şahidləri Zübeyr, Abdullah və Məhəmməd idilər. Əmr hər iki tərəfdən sülhü qəbul etdikdən sonra Fustat şəhərini tikdirdi və müsəlmanlar orada məskunlaşdılar. Fustat Misirin mərkəzinə çevrildi.

 

• Hicri 24 Osman bin Əffanın xilafətinin başlanğıcı.

 İkinci xəlifə öz canişinini seçmək üçün Əli bin Əbi Talib, Osman bin Əffan, Əbdül Rəhman bin Auf, Zübeyr bin Avam, Təlhə bin Ubeydullah və Səad bin Əbi Vəqqasdan ibarət altı nəfərlik bir şura yaratdı.

Bu şuranın təşkili növünü, eləcə də oradakı səsvermə modelini araşdırmaq üçün başqa bir yazıya ehtiyac var; Lakin İmam Əli (ə) əvvəlki iki xəlifənin ənənəsinə əməl etmək öhdəliyini götürmədikdən sonra Osmandan belə bir öhdəlik götürməklə xilafət ona təhvil verildi və o, rəsmi olaraq müsəlmanların hakimiyyətini öz üzərinə götürdü.

 

• Hicri 37-ci il. İmam Əli (ə) ilə Müaviyə arasında sülh naminə Siffəyn müharibəsinin dayandırılması və yenidən Səfər ayında başlaması.

Həkəməyn Siffəyn döyüşü ilə bağlı tarixi hadisədir. Bu hadisədə Kufə ordusunun nümayəndəsi Əbu Musa Əşəri və Suriya ordusunun nümayəndəsi Əmr As müsəlmanlar arasındakı ixtilafları aradan qaldırmaq üçün öz aralarında danışmalıdırlar. Hakimlik tələbi Əmr As və Müaviyənin hiyləsi idi. İmam Əli (ə) əvvəldən bunun əleyhinə idi. Suriya ordusunun nümayəndəsi Əmr As Əbu Musa Əşərini aldatmağa müvəffəq oldu və onunla bağladığı şəxsi və gizli razılaşmanın əksinə olaraq Müaviyəni xilafətdə haqq sahibi kimi təqdim etdi. Hakimlik işi nəticəsiz qaldı və həkəməynin yeganə nəticəsi Şam Ordusunun qaçılmaz məğlubiyyətdən azad olunması oldu.

 

• Hicri 61 Aiz Bin Mucəmmə Aizi və Cunada Bin Haris Salmaninin İmam Hüseynə qoşulması və İmam Hüseynin (ə) Hurr bin Yezidin onları həbsi etməsinə qarşı müqaviməti.

Məcmə bin Abdullah Aezi, Ömər bin Xalid Siddavi, Cünədə bin Haris və Qulam Ömər bin Xalid İmam Hüseynə (əleyhis-salam) kömək etmək üçün Kufədən çıxdılar və Üzeybul-Hücənatda ona qoşuldular.

Onlar İmam Hüseynin (əleyhissalam) hüzuruna gələndə Hur onlara işarə edərək İmam Hüseynə (əleyhissalam) dedi: "Bunlar Kufədən bir neçə nəfərdir. Onları ya həbs edəcəyəm, ya da Kufəyə qaytaracağam". İmam (əleyhissalam) buyurdu: “Sənə belə bir şey etməyə icazə verməyəcəyəm, çünki bunlar da mənimlə Mədinədən gəlmiş səhabələr kimi mənim yoldaşlarımdır, əgər mənimlə bağladığın əhd-peymana sadiqsənsə, onları rahat burax, yoxsa səninlə vuruşaram”. Harr da onları həbs etməkdən imtina etdi.

 

• Hicri 61. İmam Hüseynin Hur bin Yezidin təkidinə cavabı, İmam Hüseynin Hur bin Yezidin təkidinə qarşı müqaviməti, Hur bin Yəzidlə İmam Hüseyn arasında mübahisə, Hur bin Yezidin İmam Hüseynə nəsihəti, İmam Hüseynin əmri ilə Hur bin Yezidin ordusunu su ilə təmin edilməsi, Yezid bin Muğalın Ubeydullah bin Hurun yanına göndərilməsi, Həccac ibn Məsruq Cəfinin Ubeydullah bin Hura göndərilməsi, Həccac bin Məsruq Cafi İmam Hüseyndən icazə alması, yenidən İmam Hüseynin Ubeydullah bin Hurla söhbəti, İmam Hüseynin (ə) ordusuna su toplama əmri, İmam Hüseynin karvanının yolunu kəsilməsi, İmam Hüseynin Məcmə bin Abdullah Aezi ilə söhbəti və İmam Hüseynin Zühsəmdə xütbəsi.

 

• Hicri 63-cü il. Hərrəh qiyamının xəbəri Məkkəyə çatması.

Hərrəh hadisəsi, Hərrəh üsyanı və ya Hərrəh döyüşü dedikdə, Müslim bin Uqbənin komandanlığı altında Şam ordusu ilə Abdullah ibn Hənzələ bin Əbi Amirin komandanlığı altında Mədinə əhalisi arasında gedən döyüş nəzərdə tutulur. Onlar Yəzid ibn Müaviyənin hakimiyyətinə qarşı qiyam etmişdi.

Mədinə əhlinin nümayəndələri Yezidin yanına gedib, Yezidin azğınlığı və zülmündən və onun fitnə-fəsad hökümətindən xəbər tutduqdan və xalqa bu haqda məlumat verdikdən sonra Mədinə əhli Abdullah bin Hənzələnin komandanlığı ilə ayağa qalxaraq Əməviləri Mədinədən qovdular və Abdullah bin Zubeyr beyət etdi. Yezid bu üsyana cavab olaraq, Müslim İbn Uqbənin komandanlığı ilə bir ordunu Mədinəyə göndərdi və Hərəda dayanıb bir müddət şəhəri mühasirəyə aldılar, sonra şəhərə hucum edərək, müsəlmanları öldürdülər, yağmaladılar və təhqir etdilər. Bu hadisədə minlərlə mədinəli, Peyğəmbərin (s) 80 səhabəsi və 700 Quran qarisi və hafizi öldürüldü. Bu hadisə Yezidin hakimiyyəti dövründə ikinci ən böyük cinayət idi və onun ilk cinayəti İmam Hüseynin (əleyhis-salam) Aşura günü şəhadəti oldu. Bu qiyamda İmam Səccad (əleyhissalam) və həmçinin bəzi səhabələr xalqa qoşulmadılar.

 

• 81 hicri İmam Əlinin (ə) oğlu Məhəmməd Hənəfiyyənin vəfatı.

Məhəmməd bin Hənəfiyyə Həzrət Əli (ə) və Xulə Hənəfiyyənin oğludur. Bəzən ona “Məhəmməd bin Əli” deyirlər və “Məhəmməd Əkbər” də deyirdilər. O, Cəməl döyüşündə, Safin döyüşündə və Nəhrvan döyüşündə iştirak etmiş və bəzən Əlinin (ə) ordusunun bayraqdarı olmuşdur. Kərbəla hadisəsi zamanı Mədinədə qaldı. İmam Hüseynin (ə) şəhadətindən sonra, bir rəvayətə görə, o, əvvəlcə imamət iddiasında idi, lakin Qara daş İmam Səccad (ə)-ı təsdiq etdikdən sonra bu iddiadan əl çəkdi və qardaşının oğlunun imamətinə iman gətirdi.

Muxtar Kufəni fəth etdikdən sonra Muxtara məktub yazdı və Muxtar Məkkəyə bir dəstə göndərərək onu Abdullah bin Zübeyrin əlindən xilas etdi. Kisaniyyə onu özlərinə imam hesab edir. O, vəd edilmiş Mehdi sayılan ilk şəxsdir. Onun həyata siyasi yanaşması çox dinc olub. Onun oğlu Əbu Haşim Abdullah bin Məhəmməd Ələvilər tarixində məşhur bir şəxsdir.

 

• Hicri 121-ci il. Zeyd bin Əlinin qiyamı.

Zeyd bin Əli İmam Səccadın (əleyhissalam) oğlu, anası isə kəniz idi. Zeydin qiyamı öz dövrünün imamı - İmam Sadiqin (ə) icazəsi və razılığı ilə baş vermişdir. Bu məsələ ilə bağlı müəyyən edilmiş səbəb və dəlillər vardır ki, bu yazımızda onları qey etmirik.

 

• Hicri 130-cu il. Vaqidinin anadan olması.

Əbu Abdullah Məhəmməd bin Ömər Vaqidi (hicri 130-207) hicri 2-ci əsrin sonu və 3-cü əsrin əvvəllərinin məşhur tarixçi və bioqraflarından biri və Peyğəmbərin (s) yürüşləri tarixinin ən böyük mütəxəssisi idi.

Tarixi hadisələr haqqında geniş biliyə malik idi və tarixçi və bioqraflar onun tədqiqatlarından bəhrələnmiş, yazıları bir çox tarixçilərin əsas mənbəyi olmuşdur. O, xəbərlərin, hədislərin, müxtəlif rəvayətlərin toplanmasına çox diqqət yetirmiş, məlumat əldə etmək üçün zəhmətkeş olmuş, hadisələri dəqiq bilmək üçün hadisələrin baş verdiyi yerə şəxsən səfər edərək məlumat toplamışdır.

 

• Hicri 161 Sufi, fəqih, hədisçi və İmam Sadiqin (ə) tələbələrindən olan Sufyani Surinin Bəsrədə vəfatı.

Süfyan bin Səid bin Məsruq ət-Səvri sufi, fəqih, mühədis və İmam Cəfər Sadiqin (ə) tələbələrindən biri olmuşdur. Bəzi əhli-sünnə alimləri onu “Hədisdə Əmirəl-möminin” adlandıraraq özlərinin Əbu Hənifənin cərgəsində tanıtdırırlar. Süfyan Məhəmməd bin Abdullah bin Həsənin qiyamının tərəfdarı və öz dövrünün hökmdarlarının əleyhdarlarından biri hesab olunurdu.

Bəzi mətnlərdə onun şiə və ya zeydi olmasını istisna etmirlər. Amma şiə mənbələri onu şiəliyə müxalif bir xarakter kimi təqdim edirlər. Süfyan Mehdi Abbasi xilafəti dövründə Bəsrədə hökumətdən fərari ikən vəfat etdi.

 

• Hicri 200-cü il. Hüseyn bin Həsən Aftas tərəfindən Kəbənin pərdəsinin dəyişdirilməsi.

Deyilənə görə, ilk dəfə Həzrət İsmayıl (əleyhissalam) Kəbənin üzərinə pərdə çəkdi. Sonralar Qureyşlilər bu ənənəni davam etdirdilər və Kəbənin pərdəsini saxlamaq onlar üçün xüsusi bir vəzifə oldu. Məkkənin fəthindən sonra (hicrətin səkkizinci ilinin 20 Ramazanı) Allah Rəsulu onun pərdəsini dəyişdi. Bundan sonra xəlifə və əmirlərin vəzifələrindən biri həmişə bu pərdəyə diqqət yetirmək və onu hər il dəyişdirmək olmuşdur.

Bəzi mənbələrin Aftəs kimi qeyd etdiyi İbn Aftəs Hüseyn bin Əli bin Əbi Talibin oğlu Hüseyn bin Həsən bin Əlidir. Əbül-Sərəya qiyamı zamanı Məkkənin fəthinə məsul idi.

Deyilənə görə, o, Əbul Sərayanın əmri ilə Məkkə valisi olmuşdur. Məkkəyə çatmamış onun Məkkəyə getməsi xəbəri Məkkənin Abbasilərdən boşalmasına səbəb oldu. Bu yolla heç bir hərbi hücuma məruz qalmadan Məkkəni fəth etdi. Məkkə əhli də onunla səhər namazını qıldı. O, Məkkədə hakimiyyəti ələ keçirdikdən sonra Məkkə pərdəsini Əbül Sarayanın hədiyyə etdiyi və ipəkdən hazırlanmış pərdə ilə əvəz etməyi əmr etdi. O, həmçinin Məkkə Abbasilərinə işgəncə verməklə Məkkədə Abbasilər dövründə qarət edilmiş əmlakı geri almağı Məhəmməd bin Müslümə əmr etdi.

 

• Hicri 202-ci il. İbrahim bin Mehdi Abbasi Mübarək ləqəbini alması, Bəni Haşim, Ubeydullah bin Abbas Haşimi, Muttəlib İbn Abdullah və Mənsur bin Mehdi Abbasinin İbrahim bin Mehdi Abbasiyə beyəti.

 

• Hicri 220 Mötəsim Abbasi tərəfindən İmam Cavadın (ə) Bağdada çağırılması.

Məmun Abbasilərin ən böyük və ən mühüm, ən müdrik və uzaqgörən, eyni zamanda ən hiyləgər və ikiüzlü xəlifəsi idi. O, Əhli-beyt (ə) ilə münasibətdə sələflərinin səhvini başa düşdükdən sonra özünü yeni və özünəməxsus tərzdə aparmağa çalışdı ki, bunun arxasında daha böyük hiylə və sui-qəsd dayanırdı. Buna görə də alimləri və söhbət əhlini bir yerə toplayaraq, Peyğəmbərin (s) elmləri haqqında xüsusi biliyə malik olmasına əsaslanaraq, öz və atalarının ən böyük iddiası ilə bağlı İmamı məğlub etmək niyyətində idi. Məqsədi o idi ki, İmam Rzanı (ə) imamət məsələsində məğlub etməklə şiə məzhəbi çöksün və şiə günəşi və şiə imaməti əbədi olaraq sönsün. Bununla da Bəni-əl-Abbas qəsbkar və zalım hökmdarlarının hakimiyyəti qarşısındakı ən böyük maneə aradan qaldırılacaq.

İmam Rzanın (ə) şəhadətindən sonra Məmun eyni üsulu İmam Cavada (ə) tətbiq etdi. Xüsusilə İmam Cavadın (ə) yaşının gənc olduğunu nəzərə alaraq Məmunun bu işə marağı daha da artdı ki, şiə əqidəsini bu yolla məhv etsin. Və hətta Məmunun qızını İmam Cavada (əleyhissalam) ərə verməsi də bu məqsədlərin davamı idi.

Məmun İmam Cavadı (ə) yaxından izləmək üçün Mədinədən Bağdada gətirdi və mübahisə və müzakirələr təşkil etməklə onun Ilahi elm sahibi olması iddiasını batil etmək niyyətində idi.

 

• 918 hicri Hüquqşünas, ilahiyyatçı alim və Şeyx Bəhainin atası Hüseyn bin Əbdül Səməd Harəsinin anadan olması.

İzzəddin ləqəbli Şeyx Bəhainin atası Hüseyn bin Əbd əs-Səməd Harəsi şiə alimi və Şəhid Saninin tələbələrindən biri idi.

Səfəvi hökumətinin qurulması və Osmanlı hökumətinin öz ərazisindəki şiə bölgələrinə təzyiqi ilə Harəsi İrana köç edərək Qəzvin, Məşhəd və Hərat şəhərlərinin Şeyxülislami vəzifəsini icra edir. Şiələrin hədis və elmi irsinin İrana çatdırılmasında digər alimlər kimi Harəsinin də böyük xidmətləri olmuşdur.

 

• Hicri 1011 Şəhid Saninin oğlu, fiqh və fiqhin əsasları haqqında kitab olan Həsən Amilinin vəfatı.

Həsən bin Zeynəddin Camaləddin ləqəbli və 11-ci qəməri əsrin şiə fəqihlərindən olan Şəhid Saninin oğlu Sahib Məaləm kimi tanınır.

 

• Hicri 1297-ci il Şiə şairi və yazıçısı Mirzə Cəfər Qəzvininin vəfatı.

Bu dəyərli alim atası, Şeyx Ənsari və Fazel İrvanidən yüksək elmi dərəcələr əldə etmişdir. “Əşraqat dər məntiq və təlvihat dər usuli fiqh” kitabı Mirzə Cəfər Qəzvininin əsərlərindəndir. Mirzə Cəfər Qəzvini Hillədə vəfat etmiş və Nəcəf Əşrəfdə dəfn edilmişdir.

 

• Hicri 1363-cü il Şeyx Murtəza Taleqaninin vəfatı.

Əllamə Mörtəza Taleqani (hicri 1274-1363) mistik, arif, fəqih və 14-cü əsr şiəliyinin mənəvi şəxsiyyətlərindən biridir. Ayətullah Mərəşi Nəcəfi və Əllamə Cəfəri onun tələbələrindəndir.

 

• Hicri 1405-ci il Şiə Mərcəi təqlidi Ayətullah Seyid Abdullah Musəvi Şirazinin vəfatı.

Seyid Abdullah Musəvi Şirazi 14-15-ci qəməri əsrlərdə şiə mərcəi təqlidi və Məşhəd sakini idi. O, Rza xanın siyasətinə etiraz edən və insanların Gəhərşad məscidinə toplanmasında rol oynayan alimlərdən idi. O, Məhəmməd Rza Pəhləviyə qarşı bir neçə bəyanat verib və İran İslam Respublikasının tərəfdarlarından sayılırdı. Onun qəbri İmam Rzanın (ə) hərəmində yerləşir. Seyid Məhəmməd Baqir Musəvi Şirazi onun oğludur.

 

• Hicri 1416-cı il. Əzizullah Xosrəvi Zəncaninin vəfatı.

Ayətullah Borucerdinin göstərişi ilə Təkab şəhərinə gedən, din və məzhəbi mövzularda təbliğat aparan şiə ruhanisi Əzizullah Xosrəvi o bölgənin əhalisi arasında məşhur idi. Qəbri Təkab şəhərinin Şühədayi Qolzar qəbristsnlığındadır.

 

Diqqət: Muhərrəm ayının 1-ci günü İslam tarixində qeyd olunanlardan əlavə digər hadisələrdə qey olunmuşdur. Onları başlıq olaraq sizlərin diqqətinə çatdırırıq:

 

• Hicri 201-ci il. Həsən bin Səhlın Vasitə qaçması, Hicri 227-ci il. Moatasem Abbasi xəstələnməsi, Hicri 228-ci il Əbu Nəsr Təmmarın vəfatı, Hicri 268-ci il Cəfər ibn İbrahim Səccana vəzirlik məqamı verilməsi, Hicri 278-ci il. Vasif Xadim Məhəmməd bin Əbi əl-Sacın səhabələri ilə barbarlar arasında münaqişə, Hicri 325 Məhəmməd bin Raiqin Vasitə yürüşü, Hicri 325 Razi Abbasinin Vasitə getməsi, Hicri 428-ci il. İsmayıl ibn Əli bin Mahmud Əyyubiyə vəzifə verilməsi, Hicri 505-ci il. Təqiyyə bint Ghaith Sulami Armanazi'nin anadan olması, Hicri 550-ci il. Ubeydullah bin Əhmədin anadan olması, Hicri 572-ci il. Həsən bin Əli Kəbi Mosulinin ölümü, 573 hicri Mostaza Abbasi tərəfindən Əmir Tatameşin əfv edilməsi, 576 hicri Şərafuddin bin Şadoşun nazir müavini vəzifəsindən azad edilməsi, 576 hicri Hibullah Buxarinin nazirliyin müavini təyin edilməsi, 577 hicri Əşrəf bin Hebatullah Haşiminin ölümü,  Hicri 632-ci il. Şahabəddin Sührəvərdinin vəfatı, Hicri 720-ci il. Nasir Məhəmməd bin Qalavon Məmlükün Qəsbə gəlişi, Hicri 734-cü il Əmir Bədrəddin Qormaninin azadlığa buraxılması, Hicri 734-cü il Əmir Seyfəddin İslamın azadlığa buraxılması, Hicri 738-ci il. Mahmud bin İsen Katlaqın sufizmə gətirilməsi, Hicri 738-ci il. Əmir Ekerancın sufizmə gətirilməsi, Hicri 738-ci il. Qatil Mahmud bin İsenin öldürülməsi, Hicri 738-ci il. Əmir Akrancın qətli, Hicri 741-ci il Həsən Bozur Cəlairinin ordusunu təqib edən Əşrəf Çupaninin göndərilməsi, Hicri 851-ci il Ələmuddin Bolqininin Qazi-əl-Qədət vəzifəsinə təyin edilməsi, Hicri 1081-ci il. Şanqonun qazaxlar üzərində sədrliyinin qəbulu, Hicri 1101 Həsən bin Zeynəddin vəfatı, Hicri 1265-ci il. Qacarın Hossam Sultanah tərəfindən Sabzevarın mühasirəsi, Hicri 1277-ci il. Xorasan ordusunun İmam Hüseynə matəm tutması və s....

 

Gəfərəllahi li və ləkum İnşəllah.

 

Ustad Hacı Elşən Badkubei.

 

  • Namaz Vaxtları
  • Namazın Təqibatı
  • Dualar və əməllər
  • İslam Təqvimi
Tarix: 19/02/2025
SÜBH AZANI 6:20
GÜN ÇIXMA 7:52
ZÖHÜR AZANI 12:45
GÜN BATMA 17:56
MƏĞRİB AZANI 18:17
GECƏ YARISI 0:8
İnteraktiv Quran
Quranı dinlə
Məscidlərin Ünvanları
Regiona görə axtar
daxil ol >
Günün əməlləri
Hazırlayan: U. H. E. Badkubei
Abunə ol
Daima yenilənən dini məqalələrdən xəbərdar ol.