Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim
Mövzu: Sünni mənbələrində Həzrət Zəhranın (s) şəhadəti. 1-ci hissə.
İslamın əziz Peyğəmbərinin (s) vəfatından cəmi bir neçə gün sonra Həzrət Zəhranın (s) evinə ölümcül hücumun hadisəsi və onun döyülməsi və şəhadəti ilkin İslam tarixinin qaranlıq məqamlarından biri kimi, bir çox tarixi, siyasi və dini nəticələri var.
Sünnilərin görkəmli və müqəddəs şəxsiyyətlərinin bu faciəli hadisədə iştirakı və rolu bu dinin bəzi alimlərinin həmin hadisələrin bir çoxunu tamamilə inkar etmələrinə, hətta onun təfərrüatlarının təhrif olunmuş və qeyri-real mənzərəsini təqdim etmələrinə səbəb olmuşdur. Lakin biz bu qısa qeyddə tarixçi və mühəddislərin məlum əsərlərinin aynasında bu hadisənin rəvayətlərini əks etdirin təfərrüatlarını ümumiləşdirməyə çalışacağıq.
*İkinci xəlifənin Həzrət Zəhranın evini yandırmaqla hədələməsi. Sünni mənbələrində ikinci xəlifənin Həzrət Zəhranın (s) evini yandırmaq təhlükəsindən xəbər verən çoxlu rəvayətlər vardır.
Məsələn, görürük ki, İbn Əbi Şeybə “Əl-Musnəf” kitabında yazır: “Zeyd ibn Əsləm atasından nəql edərək deyir: Peyğəmbərdən sonra camaat Əbi Bəkrə beyət etdikdə, Əli və Zübeyr Fatimənin (s.ə.s.) yanına gələrək onunla məsləhətləşdilər (və beyətdən boyun qaçırmaqa) davam etdilər. Bu xəbər Ömər ibn Xəttaba çatanda o, Fatimənin yanına getdi və dedi: Ey Allah Rəsulunun qızı, bizim üçün sənin atandan daha sevimli, atandan sonra bizə səndən daha sevimli kimsə yoxdur. Vallah, bu sevgi mənə əgər bu adamlar sənin evinə yığışsa, evi yandırmaq əmri etməyimə mane olmur. Rəvayətçi deyir ki, Ömər bayıra çıxanda onlar Həzrətin yanına gəldilər və o dedi: Bildiniz ki, Ömər mənim yanıma gəldi və Allaha and içdi ki, əgər bu evə qayıtsanız, üçün evi yandıracaq və Allaha and olsun ki, ona and içdiyini edəcək.”[1] Qeyd edək ki, Siyuti də bu rəvayəti “Cəmai əl-Əhədis”ində nəql etmişdir.[2]
Təbəri də hicri 11-ci il hadisələrini nəql edərkən bu təhdidi öz tarixində qeyd edir: “Ziyad bin Kolib deyir: Ömər Əlinin evinə gəldi və Təlhə, Zübeyr və mühacirlərdən bir neçəsi orada oturarkən Ömər dedi: Allaha and içirəm, ya beyət et, yoxsa evi yandıracağam.”[3]
İbn Quteybə “Əl-İmamə və əs-Siyasə” kitabında bu hədələrə istinad edən başqa bir sünni alimidir yazır: “Əbu Bəkr ona beyət etməkdən boyun qaçıranları axtarırdı. Onların Əlinin evinə toplaşmışdıqlarını bildikdə, Öməri onların yanına göndərdi. Ömər onları çağırdı, lakin onlar Əlinin evindən çıxmadılar. Ömər ətrafındakılardan odun istədi və dedi: Ömərin canı əlində olana Allaha içirəm, ya çölə çıxın, ya da evini yandıracağam. Ömərə deyildi: Ey Əbəhafiz, onlar, Fatimənin evindədirlər. Ömər dedi: Fatimə olsa da belə...”[4]
Sünni alimlərinin, tarixçilərinin və mühəddislərinin əsər və təliflərinin digər mənbələrində də eyni ibarələrlə və ya təfsir və sözlərdə cüzi fərqlə bu təhdid təkrarlanmışdır ki, bunlar arasında aşağıdakı halları qeyd etmək olar:
1. Bəlazari "Ənsab əl-Əşrəf" kitabında. (Cəmal Mən Ənsab əl-Əşrəf, Əl-Bələzari, Əhməd bin Yəhya bin Cabir, araşdırma: Zəkər, Sohail, Əl-Rəzkali, Riyad, Darul-Fikr, Beyrut, 1417-ci il, cild-1 s-586.)
2. İbn Əbd Rəbbə "Əl-Əqd əl-Fərid" kitabında. (Əl-Aqd al-Farid, Ibn Abd Rabbah al-Andalsi, Shahabud-Din Ahmad bin Muhammad, Darul-Kitab al-Alamiya, Beyrut, 1404 hicri, 5-ci cild, səh.13)
3. İbn Əbdül-Bərr “Əl-İstiab” kitabında. (Əl-İstiyab fi Marafah əl-Əshab, İbn Əbdül-Bərr ən-Nimri əl-Qurtubi, Yusif bin Abdullah, araşdırma: Əl-Bəcavi, Ali Məhəmməd, Darul-Ceel, Beyrut, 1412 hicri, 3-cü cild , s. 975.)
4. İbn Əbi əl-Hədid “Şərh Nəhcül-Bəlağə” kitabında. (Nəhcül-bəlağənin şərhi İbn Əbi əl-Hədid, İbn Əbi əl-Hədid, Əbdül-Həmid ibn Hibə Allah, tədqiqatçı/düzəldici: İbrahim, Məhəmməd Əbul Fəzl, Ayətullah əl-Məraşi ən-Nəcəfi, Qum, 1404 h. birinci nəşr, cild 2, səh.45)
5. Əbu əl-Fida "Əl-Bəşr xəbərlərinin xülasəsi" kitabında. (Əl-Muxtasar fi Tarix əl-Bəşr, Əbu əl-Fida, İsmayıl bin Əli, Daral əl-Marefa, Beyrut, Bita, cild 1, s 156.)
6. Siyuti "Müsnədi Fatimə" kitabında. (Məsnədi Fatimə əleyhissalam, Siyuti, Cəlaləddin bin Əbdürrəhman, Əl-Kitab Əl-Səqafi Vəqfi, Beyrut, Bita, səh.36)
7. "Kənz əl-Əmal" kitabında hindli bir dindar şəxs. (Kanzal-Amal fi Sunan əl-Aqwal Valafal, dindar hind, Ələddin Əli bin Hossam al-Din; Əl-Muhaqq: Həyani, Bəkri, Əl-Rəsaleh İnstitutu, Beyrut, 1401, cild 651.)
8. Noveiri "Nəhaye əl-ərəb fi fanonul-ədəb" kitabında. (Ədəbiyyatda ərəb dünyasının sonu, Nuveyri, Əhməd bin Əbdül Vəhhab, Dar əl-Kitab və Əl-Qumiyyə sənədləri, Əl-Turath Araşdırma Mərkəzi, Qahirə, cild.19, s.40)
9. Ömər Rza Kahala "Aləm ən-Nisa" kitabında (Ələm-Nisa, Kəhalə, Ömər, Risalə Vəqfi, Beyrut, 1404-cü il, cild. 4 səh.112.) və s...
Bu ifadələr bəzi şəxslərin Həzrət Fatimeyi (s.ə) evinə hücum edərək onu yandırmaqla hədələməkdə cəsarətlərini göstərir. Kaş ki, dil mərhələsində qalardı və heç vaxt həyata keçirilməzdi, amma tarix səhifələri və hədis kitabları bu faciəli hadisənin həqiqətən də baş verdiyinə sübutdur.
Vəssəlamu Ələykum Rəhmətullahi və Bərəkatuh. Ğəfərəllahu li və ləkum İnşallah.
Ustad Hacı Elşən Badkubei
[1] Əl-Musnaf Fi Hədis və Əsərləri, İbn Əbi Şeybə Əl-Kufi, Əbu Bəkr Abdullah İbn Məhəmməd, araşdırma: Yusuf əl-Havt, Kamal, Ər-Rəşad məktəbi, Riyad, 1409-cu il, birinci nəşr, cild 323 .
[2] Came əl-Əhədis, Siyuti, Cəlaləddin, Darul-Fikr, Beyrut, 1414-cü il, cild 395.
[3] Tarixi Millətlər və Əl-Muluk, Tarix Təbəri, Əl-Təbəri, Əbu Cəfər Məhəmməd bin Cərir, araşdırma: İbrahim, Məhəmməd Əbu Əl-Fəzl, Dar ət-Trat, Beyrut, 1387 hicri, ikinci çap, 3-cü cild, səh 202.
[4] Əl-İmamə və əs-Siyasə (Xəlifələr tarixi), İbn Quteybə əd-Dinuri, Əbu Məhəmməd Abdullah bin Müslim, Tədqiqat: Şiri, Əli, Darul-Əzva, Beyrut, 1410 hicri, birinci çap, 1-ci cild, səh 30.
- Namaz Vaxtları
- Namazın Təqibatı
- Dualar və əməllər
- İslam Təqvimi