Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim
22 – Oktyabr – 2022-ci il / 25 – Rəbiul-əvvəl – 1444-cü il
U
TƏQVİM
25 Rəbiül-əvvəl hicri-qəməri təqvimi ilə ilin 84-cü günü.
Dumətul-Cəndəl hicrətin beşinci ilində Dumətul-Cəndəl döyüşünün yeri idi. Bu şəhər İslamın əvvəlində Suriyanın bir hissəsi idi. İslam Peyğəmbəri (Allahın ona salavat və salamı olsun) hicrətin beşinci ilində Duma əl-Cəndəl bölgəsində müşriklərin bu bölgədəki təcavüzkar planlarını zərərsizləşdirmək üçün başlatdığı döyüş idi. Lakin İslam ordusunun gəlişindən qorxduqları üçün mallarını qoyub qaçdılar və müsəlmanlar çoxlu qənimət əldə etdilər.
İmam Həsənin (ə) sülhü, şiələrin ikinci imamı İmam Həsən (ə) ilə Əbu Süfyanın oğlu Müaviyə arasında hicri qəməri ilin 41-ci ilində bağlanmış sülh müqaviləsidir. Bu razılaşma Müaviyənin həddi aşması və müsəlmanların xəlifəsi olaraq İmam Həsənə (ə) beyət etməkdən imtina etməsi səbəbindən baş vermiş müharibədən sonra baş verdi. İmam Həsənin (ə) ordusunun bəzi sərkərdələrinin xəyanət etməsi, müsəlmanların mənafeyini, şiələrin canını qorumaq və xəvaric təhlükəsi İmam Həsənin (ə) bu sülhü qəbul etməsinin səbəblərindən olduğu bildirilir. Bu sülh müqaviləsinə əsasən hökumət İmam Həsəndən (ə) Müaviyəyə təhvil verildi. Sülhün bir neçə şərti var idi ki, onlardan ən mühümü Müaviyənin özündən sonra canişin təyin etməsini qadağan etməsi, İmam Həsənə (ə) qarşı sui-qəsddən çəkinməsi və müsəlmanların həyatını xilas etməsi idi. Lakin Müaviyə şərtlərin heç birini yerinə yetirmədi.
Seyid Mortaza, Şərif Mortaza və Elmul-Huda kimi tanınan Əli bin Hüseyn bin Musa (355-436 h.q.) İmami fəqih və ilahiyyatçı və Əl-Buyə dövründə ən nüfuzlu şiə ictimai xadimlərindən biri idi. Seyid Morteza kəlami fikir və müzakirələrdə əqlin əsaslılığını vurğulamış və bununla yanaşı, fiqhində də rasionalist bir yanaşmaya malik olmuşdur. Seyid Morteza da atası və qardaşı Seyid Razi kimi bir müddət Taliban nəqibi, Əmirəl-Həcc və Divan Muzələmin başçısı olmuş və Bağdadda yaşamışdır. Və Abbasi xəlifələri və Əl-Buyə hökmdarları arasında xüsusi hörmətə malik idi. O, şiə fiqhində ictihad üsulunun qabaqcıllarından sayılır və Əxbarilərdən fərqli olaraq hökm çıxararkən rasional dəlillərdən istifadə edirdi. O, fiqhdə, fiqh prinsiplərində, Quranın təfsirində çoxlu əsərlər qoyub. Seyid Morteza da öz müəllimi Şeyx Mofid kimi tək xəbərin həqiqiliyini inkar edirdi.
Qeyd edək ki, bu böyük şəxsiyyət barədə yazılarda kifayət qədər məlumat olmadığı üçün onun həyatı barədə burada qeyd etmirik.
Mehdi Haeri Yəzdi (1378-1302) Şiə filosofu və hüquqşünası və İran, Amerika və İngiltərə universitetlərində fəlsəfə, kəlam və fiqh professoru, İran İslam İnqilabından əvvəl Tehranda Sepehsalar məktəbinin rəhbəri olub. Kanadalı və Amerikalı Tələbələrin İslam Assosiasiyasını qurdu. Haeri Məhəmməd Musaddiqin baş nazirliyi dövründə Ali Mədəniyyət Şurasının üzvü olub və İran İslam İnqilabından sonra qısa müddət ərzində İranın Amerikadakı səfiri olub. Hikmət və hökumət kitabı və Kafi prinsiplərinin təsviri (hikmət, cəhalət və tövhid kitabları) onun elmi əsərlərindəndir.
Davud Feyrahi (1343-1399) İran və İslam siyasi fikrinin professoru, siyasi fiqh nəzəriyyəçisidir. Firhi İslam siyasi düşüncəsi və siyasi fiqh sahəsində çoxsaylı kitab və məqalələr yazmışdır ki, onlardan bəziləri İran İslam Respublikası və Nişan Dehxoda ilin kitabı konfransında mükafatlara layiq görülmüşdür. Davud Firahi Qum seminariyasında oxumaqla eyni vaxtda Tehran Universitetində siyasi elmlər öyrənmiş və 1378-ci ildə doktorluq dərəcəsi aldıqdan sonra bu universitetin fakültəsinin üzvü olmuş və Tehran Universitetində dərs deməklə yanaşı, digər universitetlərdə də ustadlardan olmuşdur.
Vəssəlamu ələykum rəhmətullaho və bərəkatuh.
Ustad Hacı Elşən Badkubei
- Namaz Vaxtları
- Namazın Təqibatı
- Dualar və əməllər
- İslam Təqvimi